وَمَنْ يَقْنُتْ ۱۰۲۰ الأحزاب
وَمَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَّ لِلَّهِ وَرَسُولِهِ وَتَعْمَلْ صَالِحًا نُؤْتِهَا أَجْرَهَا مَرَّتَيْنِ وَأَعْتَدْنَا لَهَا رِزْقًا كَرِيمًا ﴿۳۱﴾ يَا نِسَاءَ النَّبِيِّ لَسْتُنَّ كَأَحَدٍ مِنَ النِّسَاءِ إِنِ اتَّقَيْتُنَّ فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذِي فِي قَلْبِهِ مَرَضٌ وَقُلْنَ قَوْلًا مَعْرُوفًا ﴿۳۲﴾ وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا ﴿۳۳﴾
و هر که پیروی کند از شما اللّه تعالٰی را و رسول او را و عمل میکرد موافق به سنت میدهیم او را ثواب او را دوبار و مهیا کردیم برای او روزی باعزت ﴿۳۱﴾
ائ زنان نبی صل اللّه وعلیه وسلم نیستید مانند هیچ یک از زنان دیگر اگر تقویٰ دارید پس ملائمت نکنید در سخن گفتن آنگاه طمع کند کسیکه در دل او مرض است و بگوئيد سخن موافق شرع ﴿۳۲﴾
و بمانید در خانه های خود و ظاهر نکنید زینت و آرایش خود را مانند جاهلیت قدیم و برپا دارید نماز را و بدهید زکوة را و اطاعت کنید اللّه تعالٰی و رسول او را جز این نیست که میخواهد اللّه تعالٰی تا دور کند از شما پلیدی را ائ اهل بیت نبی صل اللّه وعلیه وسلم و پاک کند شما را به کامل پاک کردنی ﴿۳۳﴾
[۳۱] بعد از زیادت عذاب آنها زیادت ثواب آنها را ذکر میکند لیکن به اعتبار عمل صالح نه به همراه نسب و این بشارت است (رِزْقًا كَرِيمًا) مراد از این رزق جنت است به نزد اکثر مفسرین از سببی که مراد از کریم بدون زحمت و با فایده که هیچ نقصان و ضرر در آن نباشد و این نوع رزق صرف در جنت میباشد - و بقاعی و خطیب شربینی رزق دنیا و آخرت هر دو را مراد کرده است و مراد از کریم با برکت است ، و به طریقه یرزقه من حیث لاتحتسب است -
[۳۲] این خطاب دوم به زنان است و در این بیان آداب قول کردن و سخن گفتن است (كَأَحَدٍ) لفظ احد را از سببی ذکر کرد که این لفظ شامل است به یک ، دو و به جماعت و به مذکر و مونث یعنی نیستید شما مانند هیچ یک زنان و مانند جماعت زنانه در مرتبه و عزت - لیکن شرط فضیلت نسبت نیست بلکه تقویٰ است از این سبب إِنِ اتَّقَيْتُنَّ را ذکر کرد و مراد از تقویٰ عمل کردن به دو آیات گذشته است (فَلَا تَخْضَعْنَ) این تفریع شان بزرگ ایشان است که پیش بیان شد یعنی در سخن ناز و نزاکت و شیرینی پیدا نکنید به طریقه که از آن در دل مخاطب (فاسق) اثر بد پیدا شود - (مَرَضٌ) مراد از این فسق و فجور ومیلان مرد با زنان سخن گفتن و شوق مجالست آنها (قَوْلًا مَعْرُوفًا) در این اشاره است که مطلب نهی پیش این نیست که بد اخلاقی و دشنام دهید بلکه چنین سخن گوئيد که با آن مقصد دینی یا دنیوی معلوم گردد و دیگر آثار بد از آن بوجود نه آید -
[۳۳] این خطاب دیگر به زنان است ، پیش ادب قول را ذکر کرد حالا ادب عملی را ذکر میکند (وَقَرْنَ) یعنی قرار بگیرید در خانه های خود ، محکم شوید در خانه ها بغیر از حاجت شرعی از خانه بیرون نشوید چنانچه در حدیث سوده رضی اللّه عنها آمده است که او برای حج و عمره نفلی نیز از خانه بیرون نشده بود و میگفت که اللّه تعالٰی برای ما فرموده و (وقرن فی بیوتکن) (وَلَا تَبَرَّجْنَ) معنی تبرج زیب و زینت و زیورات خود را اشکار کردن و در گفتار و رفتار ناز اشکار کردن (الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى) مراد از این یک زمانه خاص نیست بلکه در هر زمانه که بی دینی گذشته است او را جاهلیت اولی میگویند - و در مقابل اولی در حالت اسلام ساختن طریقه های جاهلیت اینجا جاهلیت دوم است - و تَبَرُّجَ جاهلیت اولی این بود که زنان سر و روی خود را اشکار میکردند و در بین راه میرفتند به مردها راه نمیدانند چادر نمی انداختند یا بر شانه خود همین طور آویزان میکردند و چون به بازار و تجمع میرفت خود را آرایش میکرد - - پس افسوس است به زنان مسلمان امروز که همه کارهای جاهلیت را آغاز کرده اند بلکه از آن زیاده شده اند و به این گناه گفته نمی شود (واللّه المستعان والی اللّه المشتکی) (لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ ) این لفظ شامل است به عقیده باطل و اعمال و اخلاق فسق وفجور و به طریقه منافقت نیز از سببی که به منافقان إِنَّهُمْ رِجْسٌ ، در توبه (۹۵) گفته است و رجس به عذاب های دنیا و آخرت نیز شامل است (أَهْلَ الْبَيْتِ) به لحاظ لغت معنی آن است لایق شب گذشتاندن پس مصداق اصل آن زن (زوجه) است مانند در سوره هود (۷۳) زوجه ابراهیم علیه السلام مراد است و اینجا اول صرف به زنان نبی صل اللّه وعلیه وسلم خطاب ذکر شده است پس معلوم شد که از اهل بیت اول همسران مراد اند باز بعد به اولاد و دیگران شامل اند ، از سببی که معنی دوم اهل بیت آنست که اجازه آمدن به خانه را دارد و این رد صریح به شیعه ها است که ایشان همسران نبی صل اللّه وعلیه وسلم را خارج از اهل بیت میدانند و این جهل ایشان است هان اگر رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم به حَسن و حُسین و فاطمه و علی رضی اللّه عنهم اهل بیت گفته است در این اشاره به این است که لفظ اهل بیت را صرف به همسران خاص نکنید -