قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذَابًا مِنْ فَوْقِكُمْ أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِكُمْ أَوْ يَلْبِسَكُمْ شِيَعًا وَيُذِيقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍ انْظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الْآيَاتِ لَعَلَّهُمْ يَفْقَهُونَ ﴿۶۵﴾ وَكَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ وَهُوَ الْحَقُّ قُلْ لَسْتُ عَلَيْكُمْ بِوَكِيلٍ ﴿۶۶﴾

تو بگو: اللّه تعالٰی تواناست که بفرستد بر شما عذابی از بالای شما یا از زیر پای شما یا در امیزد با شما گروهی را با افکار مختلف و بچشاند بعضی از شما را جنگ بعضی را بنگر چگونه قسما قسم بیان میکنیم دلایل را تا ایشان بفهمند ﴿۶۵﴾
و به دروغ نسبت کردند او را قوم تو و آن حق است بگو نیستم بر شما نگهبان ﴿۶۶﴾

[۶۵] این دلیل عقلی دیگر است اختیار عذاب تنها با اللّه تعالٰی است و همچنین این ترس دادن دنیوی است - ربط این است که وقتیکه از یک تکلیف اللّه تعالٰی شما را نجات دهد باز شما شرک میکنید پس اللّه تعالٰی تواناست که به طریقه دیگری بر شما عذاب بفرستد (أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ) خطاب به مشرکین کفار است این از حسن بصری نقل است یا خطاب به امت محمد صل اللّه وعلیه وسلم است مانند که از مجاهد روایت است لیکن بنابر قول آخر دو عذاب اولی را اللّه تعالٰی برای این امت معاف کرده است به سبب دعای نبی صل اللّه وعلیه وسلم ابن کثیر در تفسیر این آیت هفده (۱۷) احادیث را با این یک مضمون نقل کرده است (مِنْ فَوْقِكُمْ) باد ، صیحه ، سنگ باریدن ، طوفان چنانچه بر قوم نوح علیه السلام ، عاد ، ثمود قوم لوط علیه السلام و بر اصحاب فیل بود (أَرْجُلِكُمْ) غرق و خسف چنانچه بر فرعون و قارون واز ابن عباس رضی اللّه وعنه و مجاهد مفسرین نقل کرده اند که مراد از اولی امراء سوء است و از دوم خدمتگاران و اولاد نافرمان است و زمخشری گفته است که از بالا بند کردن باران و از زمین بند کردن بته ها و این عذاب فوق و تحت است (شِيَعًا) آن گروه مختلف که تابع خواهشات باشند چنانچه در حدیث ثابت است که در این امت هفتادوسه گروه بوجود می آید از یکی علاوه دیگر همه تابع خواهشات میباشند - واین نیز عذاب مستقل است و این سبب عذاب دیگر است که (يُذِيقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍ) مراد از آن قتل و قتال در بین هم است (لَعَلَّهُمْ يَفْقَهُونَ) اشکار گردید که با آیات گوناگون قرآن و دلایل فقاهت حاصل میگردد -
[۶۶] این تنبیه برای منکرین است و ضمیر بهِ به قرآن یا عذاب یا تصدیق الآیات راجع است (بِوَكِيلٍ) کسی که کار و اختیار به او سپرده شده باشد پس از تکذیب منع کرده میتواند -