وَلَوْ أَنَّنَا ۳۰۲ الأنعام

فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ وَمَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقًا حَرَجًا كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِي السَّمَاءِ كَذَلِكَ يَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ ﴿۱۲۵﴾ وَهَذَا صِرَاطُ رَبِّكَ مُسْتَقِيمًا قَدْ فَصَّلْنَا الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ ﴿۱۲۶﴾

پس هرکرا که بخواهد اللّه تعالٰی که هدایت کند با او کشاده میکند سینه او را برای اسلام و کسی را که بخواهد گمراه کندش میگرداند سینه او را تنگ شده غصه شده گویا به زور بالا میرود به طرف بالا چنین می گمارد اللّه تعالٰی بی خیری را بر کسانیکه ایمان نمی آرند ﴿۱۲۵﴾
واین (قرآن) راه پروردگار توست راست به تحقیق به تفصیل بیان کردیم آیت ها را برای قومی که نصیحت میگیرند ﴿۱۲۶﴾

[۱۲۵] این فایده رسالت حق است و این تقابل است در میان دو گروه اکابر یعنی اللّه تعالٰی هر کسی را که هدایت میکند در حدیث سه علامات آن را ذکر کرده است انابت کردن به جنت ، پرهیز کردن از دنیا ، و امادگی برای مرگ پیش از آمدن مرگ پس او را به توحید و سنت می آموزد و از دل او شکوک را زایل میکند و تکالیف دین را برایش آسان میکند به این سه صفات شرح صدر گفته میشود و کسیکه گمراهی میخواهد به شنیدن توحید و سنت تنگ میگردد و باز بسیار خشمگین میگردد و قبول کردن آن برایش بسیار مشکل میباشد مانند بالا شدن به تپه و کوه یا ضیق به طور تشبیه است یعنی ایمان در آن داخل نمیگردد و (حَرَجًا) به زبر راء به معنی ذاخَرَج است و به کسره راء به معنی بسیار تنگ است (كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ) ابن جریر گفته است که این نیز یک مثال است چنانچه یک انسان به آسمان بالا شده نمی تواند همچنین در دل آن ایمان داخل شده نمی تواند (كَذَلِكَ يَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ) چنانچه سینه آنرا تنگ گردانیده است همپنان رجس را بر ایشان می اندازد زجاج گفته است که رجس در دنیا لعنت است و در آخرت عذآب است -
[۱۲۶] این ترغیب به قرآن است بعد از طریقه گمراهان و چون پیش یشرح صدره را ذکر کرد حالا سبب یشرح صدره را ذکر میکند و در هذا به بیان و مضمون قرآن اشاره است (الْآيَاتِ) مراد از آن آیت های قرآنی است که ازهم دیگر جداجدا اند برای هر مسئله و مضمون آیت های مستقل اند -