وَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ ائْذَنْ لِي وَلَا تَفْتِنِّي أَلَا فِي الْفِتْنَةِ سَقَطُوا وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكَافِرِينَ ﴿۴۹﴾ إِنْ تُصِبْكَ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَإِنْ تُصِبْكَ مُصِيبَةٌ يَقُولُوا قَدْ أَخَذْنَا أَمْرَنَا مِنْ قَبْلُ وَيَتَوَلَّوْا وَهُمْ فَرِحُونَ ﴿۵۰﴾ قُلْ لَنْ يُصِيبَنَا إِلَّا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَنَا هُوَ مَوْلَانَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ ﴿۵۱﴾ قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنَا إِلَّا إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ وَنَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ أَنْ يُصِيبَكُمُ اللَّهُ بِعَذَابٍ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَيْدِينَا فَتَرَبَّصُوا إِنَّا مَعَكُمْ مُتَرَبِّصُونَ ﴿۵۲﴾
و بعضی از ایشان کسانی اند که میگویند اجازت بده مرا (برای باقی ماندن) و مینداز مرا در فتنه آگاه باش در فتنه افتاده اند و بیشک جهنم بتحقیق احاطه کننده به کافران است ﴿ ۴۹ ﴾
اگر برسد به تو خوشی غمگین میسازد ایشانرا و اگر برسد به تو مصیبتی میگویند بتحقیق عمل کرده ایم به تدبیر خود پیش از این و باز میگردند (از شما) در حالیکه ایشان شادمانی میکنند ﴿ ۵۰ ﴾
بگو هرگز نرسد ما را مگر آنچه مقرر کرده اللّّه تعالٰی برای ما اوست مولای ما و خاص بر اللّّه تعالٰی باید خود را بسپارند مومنان ﴿ ۵۱ ﴾
بگو انتظار نمی برید بر ما مگر یکی از دو خوشی و ما انتظار میکشیم به شما که برساند شما را اللّه تعالٰی عذابی از نزد خود یا بدستهای ما پس منتظر باشید بتحقیق ما باشما انتظار کنندگانیم ﴿ ۵۲ ﴾
[۴۹] این نیز تنبیه برای منافقین است و یک نوع آن منافقین ذکر است که از غزوه تبوک مانده بودند که نام یکی آن جد ابن قیس بود و در این دو صفات قبیحه آنهاست (فِي الْفِتْنَةِ) باقی ماندن از جهاد و مخالفت کردن نبی صل اللّه وعلیه وسلم فتنه است -
[۵۰] این نیز تنبیه به منافقین است و در آن سه صفات قبیحه آنهاست (أَخَذْنَا أَمْرَنَا) مراد از آن برای خود عاقل گفتن است که به وجه آن از قتال باز ماندند (تَسُؤْهُمْ) این از سبب حسد - (حَسَنَةٌ) مراد از آن نصرت و غنیمت است -
[۵۱] این جواب اول برای منافقین است وقتیکه ایشان بر مصیبت مومنان خوش شوند پس به ایشان این چنین جواب داده میشود و این دلیل است که تقدیر اللّه تعالٰی از پیش نوشته شده است و بر آن ایمان آوردن فرض است (هُوَ مَوْلَانَا) در این اشاره است که در تقدیر اللّه تعالٰی برای مومنان هر نوع خیر است (وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ) یعنی ایمان بر تقدیر مستلزم به توکل کردن است -
[۵۲] این جواب دوم قول منافقین است و در آن دو صفات قبیحه ایشان ذکر است مراد از (حُسْنَيَيْنِ) فتح است با غنیمت و شهادت است (نَتَرَبَّصُ بِكُمْ) بعد از این احدی السّوء تَین مقدر است و بعد از آن تفصیل هر دو ذکر است -
فایده: تبرص اکثر آنجا ذکر میگردد که ضرور واقع میگردد و انتظار عام است واقع شود یا نشود در هر دو استعمال میگردد -