وَمَا مِنْ دَابَّةٍ ۵۱۳ هود
كَأَنْ لَمْ يَغْنَوْا فِيهَا أَلَا بُعْدًا لِمَدْيَنَ كَمَا بَعِدَتْ ثَمُودُ ﴿۹۵﴾ وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآيَاتِنَا وَسُلْطَانٍ مُبِينٍ ﴿۹۶﴾ إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ فَاتَّبَعُوا أَمْرَ فِرْعَوْنَ وَمَا أَمْرُ فِرْعَوْنَ بِرَشِيدٍ ﴿۹۷﴾ يَقْدُمُ قَوْمَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَأَوْرَدَهُمُ النَّارَ وَبِئْسَ الْوِرْدُ الْمَوْرُودُ ﴿۹۸﴾ وَأُتْبِعُوا فِي هَذِهِ لَعْنَةً وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ بِئْسَ الرِّفْدُ الْمَرْفُودُ ﴿۹۹﴾ ذَلِكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْقُرَى نَقُصُّهُ عَلَيْكَ مِنْهَا قَائِمٌ وَحَصِيدٌ ﴿۱۰۰﴾
گویا نبودند مسکون در آن (جای) اگاه باش هلاکت است اهل مدین را چنانچه هلاک شدن اهل ثمود ﴿ ۹۵ ﴾
و هرآئینه فرستادیم موسیٰ علیه السلام را با معجزات خود و به دلیل روشن ﴿ ۹۶ ﴾
بسوی فرعون و سرداران قوم او پس روان شدند ایشان بر طریقه فرعون و نبود طریقه فرعون هیچ نفع دهنده ﴿ ۹۷ ﴾
پیشاپیش میرود از قوم خود در روز قیامت پس داخل میکند ایشانرا در آتش و بد مکانی است برای داخل شدن ﴿ ۹۸ ﴾
و پئ در پئ میشود بر ایشان در این دنیا لعنت و در روز قیامت نیز و بد است نعمت داده شده ﴿ ۹۹ ﴾
اینکه (ذکر شد) بعضی از اخبار ده ها است بیان میکنیم آنرا بر تو بعضی از آنها ایستاده (است بر جای خود) و برخی زیروزبر شده اند ﴿ ۱۰۰ ﴾
[۹۵] در این آیت تشبیه عذاب قوم شعیب علیه السلام با ثمود است از وجه مشابهت عذاب صیحه و رجفه بر هر دو یا از این سبب که هر دو در عرب داخل بودند در آیت (۶۷) اَخذ مذکر است و در این آیت (۹۴) اَخذت مذکر است؟ مذکر از این وجه که تاویل صیحه با صیاح است از ابن عباس رضی اللّه وعنه روایت است که صیحه ثمود از زمین بود و صیحه قوم شعیب علیه السلام از آسمان بود -
[۹۶] از اینجا واقعه هفتم است واقعه موسی علیه السلام بطور مختصر زیرا که درسوره یونس بطور مفصل بیان شد - تعلق این به دعوه سوم سوره است - یعنی شجاعت موسیٰ علیه السلام را در مقابله فرعون بیاد بیاورید - (بِآيَاتِنَا) آیات ، معجزات عام موسیٰ علیه السلام (سُلْطَانٍ مُبِينٍ) خاص معجزه عصا مراد است یا آن رعب مراد است که به موسیٰ علیه السلام داده شده بود - و فرعون از او میترسید -
[۹۷] در این آیت خباثت کلان ایشان ذکر شده است که در مخالفت موسیٰ علیه السلام پیروی فرعون را میکردند مراد از (أَمْرَ) طریقه و دین است (وَمَا أَمْرُ فِرْعَوْنَ بِرَشِيدٍ) این رد بر قول فرعون است که در آیت (۲۹) سوره فرعون است یعنی دعوی رشد و ارشاد را میکرد -
[۹۸] این تخویف اخروی است - و جزا از جنس عمل میباشد یعنی او در این دنیا مقتداء قوم خود بود پس در روز قیامت نیز چنین خواهد بود - (الْوِرْدُ) به راه داخل شدن به آب گفته میشود لیکن برای جهنم وِرْدُ را تهکماً گفته است -
[۹۹] این ذکر عذاب دنیوی و اخروی هردو است در دنیا لعنت از جانب اللّه تعالٰی و ملائیک و مومنان است و به لعنت الرِّفْدُ تهکماً گفته است از سببی که رفد به مدد گفته میشود و در اصل به لعنت گفته نمی شود -
[۱۰۰]
این آیت به همه واقعات پیش متعلق است (قَائِمٌ) موجود است مانند در مصر آبادی های فرعونیان و از ثمودیان در کوه های مداین صالح و ده های عادیان و قوم لوط فنا شده اند -