وَلَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَهُ الدِّينُ وَاصِبًا أَفَغَيْرَ اللَّهِ تَتَّقُونَ ﴿۵۲﴾ وَمَا بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ ﴿۵۳﴾ ثُمَّ إِذَا كَشَفَ الضُّرَّ عَنْكُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِنْكُمْ بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ ﴿۵۴﴾ لِيَكْفُرُوا بِمَا آتَيْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿۵۵﴾ وَيَجْعَلُونَ لِمَا لَا يَعْلَمُونَ نَصِيبًا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ تَاللَّهِ لَتُسْأَلُنَّ عَمَّا كُنْتُمْ تَفْتَرُونَ ﴿۵۶﴾
و خاص او راست اختیار آنچه در آسمانها و زمین است و خاص اللّه تعالٰی را اطاعت کردن لازم است آیا پس از غیر اللّه تعالٰی میترسید شما ﴿۵۲﴾
و آنچه بر شماست از نعمت پس از جانب اللّه تعالٰی است باز چون برسد با شما مصیبتی پس خاص بسوی او فریاد میکنید ﴿۵۳﴾
باز چون بر دارد مصیبت را از شما پس یک گروهی از شما به پروردگار خود شرکاء میسازند ﴿۵۴﴾
(عاقبت این شد) که ناسپاسی میکنند به نعمتی را که دادیم ایشانرا پس لذت ببرید پس زود است که خواهید دانست ﴿۵۵﴾
و مقرر میکنند برای کسی که نمیدانند حصه از مالی که دادیم ایشانرا قسم به اللّه تعالٰی البته پرسیده خواهید شد از آنچه افترا میکنید ﴿۵۶﴾
[۵۲] این دلیل عقلی است و لام در (لَهُ) برای اختیار و انقیاد است (الدِّينُ) به معنی عبادت است یعنی متصرف خاص اللّه تعالٰی است پس معبود نیز خاص اوست (وَاصِبًا) به لازم همیشه و خاص گفته میشود (تَتَّقُونَ ) تقویٰ در اصل به توحید عبادت گفته میشود پس در اینجا از مناسبت الدین (که به معنی عبادت است) تقوی را ذکر کرده است -
[۵۳] در این نیز دلیل عقلی است مَا موصوله است و مِن برای استغراق است پس هر نعمت ظاهری و باطنی و بدنی و مالی ، صحت ، عافیت به ثروت وغیره شامل است (فَإِلَيْهِ تَجْـَٔرُونَ) یعنی عقیده مشرک در هنگام تکلیف اینست که دفع کننده مصیبت ها بجز از اللّه تعالٰی کسی دیگری نیست جَوَار آواز گوساله یا آواز چوچه سگ در هنگام مشکل است مراد از آن فریاد کردن به بسیار عاجزی است -
[۵۵،۵۴] این آیت ها نیز در تنبیه شامل است حاصل اینست که در هنگام تکلیف به اللّه تعالٰی عاجزی میکنید و چون اللّه تعالٰی عاجزی ایشان را قبول کند و تکلیف را از ایشان بردارد ایشان شرک میکنند یعنی باز نسبت دور کردن مصیبت را بجز از اللّه تعالٰی به دیگران میکنند در (فَتَمَتَّعُوا) اشاره است که اللّه تعالٰی دعا مشرکین را از سببی قبول میکند که این دنیا متاع است و متاع به کافران نیز داده میشود چنین درآیت های (۳۳) و (۳۴) سوره روم نیز است -
[۵۶] در این آیت نیز تنبیه برای نذر کردن به غیراللّه است ، و این عطف به یشرکون است و تفسیر آنست و مانند این در آیت (۱۳۶) سوره انعام است (كُنْتُمْ تَفْتَرُونَ) از این مراد آن قصه های مشرکانه و مسائل شرکیه است (لَا يَعْلَمُونَ) ضمیر به مَا راجع است که آن به معنی معبودان است یعنی معبودان هیچ علم نذر ایشان را ندارند یا ضمیر به عابدان راجع است یعنی ایشان از حال معبودان خبرندارند که ایشان عاجز اند نه چیزی میشنوند و نه چیزی می بینند (مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ) مراد از آن آشیاء خوردنی و پوشیدنی و چهارپایان و غله و لباس وغیره را بنام غیراللّه نظر کردن است -