وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَمَا أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِيلًا ﴿۸۵﴾ وَلَئِنْ شِئْنَا لَنَذْهَبَنَّ بِالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَكَ بِهِ عَلَيْنَا وَكِيلًا ﴿۸۶﴾ إِلَّا رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ إِنَّ فَضْلَهُ كَانَ عَلَيْكَ كَبِيرًا ﴿۸۷﴾ قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لَا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا ﴿۸۸﴾
و میپرسند ترا در باره روح بگو روح (آفریده شده است) به حکم پروردگار من و داده نشده اید از علم مگر اندکی ﴿۸۵﴾
و اگر خواهیم البته ببریم از تو آنچه وحی فرستاده ایم بسوی تو باز نیابی برای خود به این در مقابله ما مددگار ﴿۸۶﴾
لیکن (نمی بریم) به سبب رحم از جانب پروردگار تو هرآئينه فضل او بر تو بزرگ است ﴿۸۷﴾
بگو اگر جمع شوند انسانان و جن بر این سخن بر آنکه بیارند مانند این قرآن هرگز نیارند مانند آن و اگر چه باشد بعضی ایشان بعضی را مددگار ﴿۸۸﴾
[۸۵] در این تنبیه بر سوال عنادی و تعنتی است که مطلب از سوال خود را دانستن نیست بلکه خاموش کردن مسئول عنه صرف مقصد آن است این سوال را مشرکان به تحریک یهود کرده بودند پس برای هر دو تنبیه است و ربط آن با أَعْرَضَ و نَأَى بِجَانِبِهِ است یعنی مردم معرضین این نوع سوال ها میکنند و مراد از رُّوحِ در این بسیار اقوال است یکی آنکه روح زندگی است مقصد سوال آنها است که روح از کجا اشکار شده است چنانچه اشکار شد که جسم از خاک پیدا شده است ، پس روح از کجا و از کدام ماده پیدا شد؟ پس جواب داده شد که روح از عالم امر پایان شده است و بیشتر از این شما به تفصیل فهمیده نمی توانید از سببی که بعضی چیزها از متشابهات است - پس به این تحقیق اشکار شد که جواب موافق سوال آنهاست و قول دوم اینست که مراد از روح قرآن است که در آیت (۲) سوره نحل به آن اطلاق روح کرده شده است یعنی قرآن را تو از خود ساخته ای یا جبرائیل از خود آورده است؟ جواب داده شد که این به امر اللّه تعالٰی نازل شده است - جواب سوم اینست که مراد از این جبرائيل است از سببی که در قرآن به او الروح الامین و روح القدس گفته شده است یعنی ایشان سوال میکنند که جبرائيل از چه آفریده شده است -
[۸۷،۸۶] در این آیت صدق قرآن ذکر است و تسلیت به پیغمبر است که از جهت اعتراض های آنها بر تو رحمت و وحی اللّه تعالٰی بسته نمی گردد - و این آیت دلیل است که نبی وحی از خود ساخته نمیتواند و در این لفظ (إِنَّ فَضْلَهُ كَانَ عَلَيْكَ كَبِيرًا) به عظمت شان رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم اشاره است (رَحْمَةً) ابقاء وحی قرآن نعمت خاصه است و در فَضْلَهُ به دیگر صفات نبی صل اللّه وعلیه وسلم اشاره است -
[۸۸] در این آیت صدق قرآن کریم به طریقه تحدی است و بیان اعجاز قرآنکریم است و در آیت اشاره به عجز همه مخلوق است پس ایشان الٰههَ شده نمی توانند و در آیت (۳۸) سوره یونس تحدی به یک سوره است و در آیت (۱۳) سوره هود به ده سوره است و در آیت (۳۴) سوره طور به همراه لفظ حدیث به یک سخن شامل است -