فَلَمَّا جَاوَزَا قَالَ لِفَتَاهُ آتِنَا غَدَاءَنَا لَقَدْ لَقِينَا مِنْ سَفَرِنَا هَذَا نَصَبًا ﴿۶۲﴾ قَالَ أَرَأَيْتَ إِذْ أَوَيْنَا إِلَى الصَّخْرَةِ فَإِنِّي نَسِيتُ الْحُوتَ وَمَا أَنْسَانِيهُ إِلَّا الشَّيْطَانُ أَنْ أَذْكُرَهُ وَاتَّخَذَ سَبِيلَهُ فِي الْبَحْرِ عَجَبًا ﴿۶۳﴾ قَالَ ذَلِكَ مَا كُنَّا نَبْغِ فَارْتَدَّا عَلَى آثَارِهِمَا قَصَصًا ﴿۶۴﴾
پس چون گذشتند هر دو گفت او خدمتگار خود را بیار برای ما طعام چاشت ما را هرآئينه رسیدیم از این سفر خود به خسته گی ﴿۶۲﴾
گفت خبر شو چون جای گرفتیم به نزد آن سنگ پس هرآئينه من فراموش کردم ماهی را و فراموش من نگردانید آنرا مگر شیطان که یاد میکردم آنرا گرفت او راه خود را در دریا (تعجب میکنم) تعجب کردن ﴿۶۳﴾
گفت موسیٰ علیه السلام این است آنچه طلب میکردیم پس باز گشتند هر دو برنشانی قدم های خود دوباره رفتن ﴿۶۴﴾
[۶۲] این دلیل بر نفی علم غیب از موسیٰ علیه السلام است و بیان عجز اوست اگر از حال ماهی خبر می بود از آنجا نمی رفت و نه برای غداء ماهی را طلب میکرد ، و برای غداء محتاج شدن و خسته شدن دلیل عجز و عبدیت موسیٰ علیه السلام است و عبد الٰه شده نمی تواند در (هَذَا) اشاره است به آن سفری که بعد از مجمع البحرین کرده بود - در این نکته لطیف اینست که انسان به جاهی با شوق دل و محبت قدم می بردارد خستگی آن محسوس نمی شود و کدام قدم های که غیر از مقصد گرفته شوند به آن انسان خستگی محسوس میکند -
[۶۳] یوشع علیه السلام به طریقه ادب نسبت نسیان را صرف بر خود کرد موسیٰ علیه السلام را در نسبت با خود شریک نساخت - باز عذر خود را پیش کرد و نسبت عصیان را به شیطان کرد اگر چه عصیان گناه نیست - لیکن این قاعده است که بعضی افعال اگر چه معصیت نباشد لیکن به شدن آن شیطان خوش میشود از این جهت که برای موحد تکلیف شود و شیطان به تکلیف مومن خوش میگردد مانند که موسیٰ علیه السلام که نسبت قتل قبطی را به شیطان کرده است در آیت (۱۵) سوره قصص آن نیز در تحت این قاعده است و نسبت حیض و نفاس زنان به رکض شیطان به این بنا است که آن در حدیث صحیح است - وجه دوم اینست که چون در اسباب نسیان دخل شیطان باشد پس نسبت نسیان به شیطان به اعتبار سبب میشود مانند نسبت تثاؤب (خمیازه کشیدن) به شیطان شده است زیرا که سبب آن غفلت است آن از جهت شیطان است -
[۶۴] موسیٰ علیه السلام عذر او را قبول کرد و باز پس بر نقش قدم های خود روان شدند برای اینکه آنجا از ایشان خطا نگردد -