مَثَلُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِيَاءَ كَمَثَلِ الْعَنْكَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيْتًا وَإِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنْكَبُوتِ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ ﴿۴۱﴾ إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْءٍ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۴۲﴾

حال کسانی که گرفتند به جز اللّه تعالٰی مددگاران (معبودان) مثال عنکبوت است که ساخت خانه و هرآئینه سست ترین خانه خانه عنکبوت است اگر آنها میدانستند ﴿۴۱﴾
هرآئينه اللّه تعالٰی میداند (حال) کسی که ایشان میخوانند به جز از اللّه تعالٰی هر چه که باشد و خاص اوست غالب و با حکمت ﴿۴۲﴾

[۴۱] از این آیت الی (۵۶) باب سوم است در این مثال است برای رد شرک و ذکر چهار صفات اللّه تعالٰی برای اثبات توحید است باز طریقه دعوت است با ذکر چهار آداب ، باز اثبات صدق رسول با چهار طریقه است باز زجر است با طلب کردن عذاب دنیا و آخرت و ذکر چهار احوال منکرین است - مناسبت این آیت (۴۱) با پیش این است چون عذاب منکرین پیشین را ذکر کرد لیکن آلِهَه ایشان به آنها هیچ امداد نکرده است در آیت مثال عجز و ضعف ایشان را ذکر میکند (اتَّخَذَتْ بَيْتًا) اشاره است که بیت نیست لیکن او بر آن گمان بیت را میکند از این سبب نسج بیت العنکبوت را ذکر نکرده است از سببی که نسج در حقیقت است لیکن بیت یعنی اطاق نیست - تفصیل مثال این است که چنانچه عنکبوت نسج میسازد لیکن در چنین مکان که پاک کاری آن نمیشود خالی باشد و بر آن نسج گمان میکند که این اطاق من است مرا از باد و باران گرمی و سردی و گرمی آفتاب نگه میدارد لیکن اگر بگردد بگردد از این جای ضعیف پیدا نمی تواند از سببی که این نسج هیچ فایده نمی دهد به جز از اینکه مگس به آن شکار شده میتواند - همچنین مشرکان بر معبودان باطل خود عقیده داشته اند که ما برای ایشان سجده میکنیم و نذرانه ایشان را برای ایشان پیش میکنیم با این ما را از هر مصیبت و تکلیف نجات میدهد و حاجات ما را بر می آورند (واین عقیده همیشه در جاهلان خالی بوجود می آید که ایشان فکر پاکی عقیده را هیچ نمی کنند) لیکن اگر بسیار تفتیش دین ها را کنید پس از دین شرک ضعیف تر دیگر دین پیدا نخواهد شد از سببی که این معبودان برای عابدان هیچ حاجت را بر آورده نمی توانند و نه ایشان هیچ تکلیف و مصیبت را دور کرده میتوانند هان به همراه این عقیده شرکی از مریدان مال و عزت حاصل میکنند لیکن مثال این اموال و عزت دنیا از مگس سبکتر است فایده معمولی را حاصل میکند لیکن فایده کلان از آن فوت میشود -
[۴۲] این دلیل رد شرک است و سه صفات اللّه تعالٰی را ذکر کرده است و در این آیت جواب وهم است وهم این است که این مثال را چرا عام بیان کرد عبادت کنندگان اولیاء و بزرگان چرا از ایشان مستثنیٰ نمیکرد؟ حاصل جواب این است که اللّه تعالٰی به حال همه آنها اگاه است که این همه ضعیف و عاجز اند هیچ حاجت هیچ کسی را برآورده نمی توانند (الْعَزِيزُ) یعنی ضرورت به همراه ندارد (الْحَكِيمُ) یعنی به مشیر نیز ضرورت ندارد -