هُوَ الَّذِي يُرِيكُمْ آيَاتِهِ وَيُنَزِّلُ لَكُمْ مِنَ السَّمَاءِ رِزْقًا وَمَا يَتَذَكَّرُ إِلَّا مَنْ يُنِيبُ ﴿۱۳﴾ فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ ﴿۱۴﴾ رَفِيعُ الدَّرَجَاتِ ذُو الْعَرْشِ يُلْقِي الرُّوحَ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ لِيُنْذِرَ يَوْمَ التَّلَاقِ ﴿۱۵﴾ يَوْمَ هُمْ بَارِزُونَ لَا يَخْفَى عَلَى اللَّهِ مِنْهُمْ شَيْءٌ لِمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ ﴿۱۶﴾

خاص اللّه تعالٰی اوست ذاتی که مینماید به شما دلایل را و می بارد از آسمان برای شما رزق را و نصیحت قبول نمی کند مگر آنکه رجوع میکند به اللّه تعالٰی ﴿۱۳﴾
پس حاجات بخواهید از اللّه تعالٰی خالص کنندگان باشید برای او خواندن را اگرچه بد بدانند کافران ﴿۱۴﴾
(اللّه تعالٰی) بلند کنندهٔ درجات است مالک عرش است میاندازد وحی را به حکم خود بر هرکه خواهد از بندگان خود تا بترساند از روز ملاقات ﴿۱۵﴾
روزی که ایشان اشکار اند نیست پنهان بر اللّه تعالٰی از ایشان هیچ چیزی کراست پادشاهی امروز اللّه تعالٰی راست که یگانه است و غالب است ﴿۱۶﴾

[۱۳] این دلیل عقلی توحید است و علت برای این است که فَالْحُكْمُ لِلَّهِ، و دفع عذر مشرکان است به اظهار دلایل در دنیا (آيَاتِهِ) مراد از این دلایل عقلی است با محسوسات دنیا آسمانها، زمین، کوها، آفتاب، ماه، ستاره ها، بادها، ابرها، بارانها، درختان و بوته ها وغیره است (رِزْقًا) مراد از آن سبب رزق است یعنی باران، در (آيَاتِهِ) به اصلاح و قوام دین اشاره است و در رزقاً به اصلاح و قوام جسم اشاره است -
[۱۴] از این آیت الی (۵۱) باب دوم است در این دعوی سوره است و عظمت آن دعوی به ذکر صفات اللّه تعالٰی است با تخویف اخروی و دنیوی برای منکرین این دعوی تا (۲۲) باز مثال تخویف به واقعه فرعون وتشجیع به تبلیغ توحید به مکالمه رجل مؤمن و در اخیر تخویف اخروی به ذکر برائت متبوعین از اتباع خود در شرک و کفر - در این (۱۴) دعوی سوره است یعنی امر به توحید فی الدعاء و رد بر شرک فی الدعاء و فا را از سببی آورد که این تفریع به عنوانات گذشته است (مُخْلِصِينَ لَهُ) اخلاص برائت است از هر نوع شرک جلی و خفی و تشبیه (وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ) اشاره است هرکه توحید فی الدعاء را بد میداند پس او کافر میباشد و همچنین اشاره است که در این مسئله از جانب مشرکین هر نوع مصیبت ها می آیند که بر آن صبر کردن ضروری است -
[۱۵] در این سه صفات اللّه تعالٰی را برای ترغیب توحید فی الدعاء ذکر میکند و این عظمت دعوی است (رَفِيعُ الدَّرَجَاتِ) به معنی مرتفع است یعنی مستحق درجات بلند مدح و ثناء است یا به معنی رافع است یعنی بلند کنندهٔ درجات مؤحدین در آخرت است و بلند میگرداند درجات بعضی مردمان را بر بعضی در دنیا (يُلْقِي الرُّوحَ) مراد از این وحی است که با آن حیات ایمانی حاصل میگردد و مراد از (عَلَى مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ) انبیاء علیهم السلام اند و فعل مضارع برای حکایت حال ماضیه است یعنی وحی را فرستاده است بر انبیاء علیهم السلام و بر این نبی صل اللّه وعلیه وسلم یا مراد از روح قرآن است پس مراد از عباده در این امت آن مردمانی اند که به ایشان اللّه تعالٰی علوم قرآن کریم و توفیق عمل داده است (يَوْمَ التَّلَاقِ) این نام روز قیامت است از سببی که ملاقات (یکجا شدن) روح مبشود با جسم و ملاقات هرکه میشود به جزاء اعمال خودش و ملاقات میشود با عابدان و معبودان و ظالمان و مظلومان و اهل آسمان و اهل زمین و از اولین و آخرین این لفظ به همه اینها عام و شامل است -
[۱۶] در این هیبت شان روز قیامت و چهاز صفات اللّه تعالٰی را ذکر میکند (لِمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ) در این سوال و جواب اقوال است قول اول این است که اللّه تعالٰی به یک منادی (ملک) امر میدهد و او این آواز را خواهد داد و همه مومنان و کافران این جواب را خواهند داد و این قول ابن مسعود رضی اللّه عنه است - قول دوم این است که جواب و سوال هر دو از جانب اللّه تعالٰی است - قول سوم این است که ملائک با یکدیگر این سوال و جواب را میکنند و برای انسانها میشنوانند -