الْيَوْمَ تُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ لَا ظُلْمَ الْيَوْمَ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ ﴿۱۷﴾ وَأَنْذِرْهُمْ يَوْمَ الْآزِفَةِ إِذِ الْقُلُوبُ لَدَى الْحَنَاجِرِ كَاظِمِينَ مَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ حَمِيمٍ وَلَا شَفِيعٍ يُطَاعُ ﴿۱۸﴾ يَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَمَا تُخْفِي الصُّدُورُ ﴿۱۹﴾ وَاللَّهُ يَقْضِي بِالْحَقِّ وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لَا يَقْضُونَ بِشَيْءٍ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ ﴿۲۰﴾

امروز عوض داده میشود هر نفس را از عملی که او کرده است ظلم نیست امروز هرآئينه اللّه تعالٰی زود کنندهٔ حساب است ﴿۱۷﴾
و بترسان ایشان را از روز آفت نزدیک وقتیکه دلها باشد نزد گلوها پر از غم باشند، نباشد ظالمان را هیچ دوستی گرم و نه شفاعت کننده که سخن او پذیرفته شود ﴿۱۸﴾
میداند اللّه تعالٰی نقصان دزدیده چشم ها را و آنچه را که پنهان میدارند سینه ها ﴿۱۹﴾
و اللّه تعالٰی کامل میدهد حق را و آنها را که از ایشان حاجات خود را میخواهند بجز اللّه تعالٰی بر آورده نمی توانند هیچ چیزی را هرآئينه اللّه تعالٰی بر هر چیز شنوا و بر هر چیز بینا است ﴿۲۰﴾

[۱۷] این احوال دیگر روز قیامت را ذکر میکند و تفریع به صفات پیش اللّه تعالٰی است یعنی چون ثابت است که عالم است بر هر چیز و پادشاه هر چیز است پس معلوم شد که جزا و سزا دادن بغیر از ظلم و حساب کردن این نیز ثابت است -
[۱۸] این هیبت شان دیگر روز قیامت را به چهار طریقه ذکر میکند (مَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ حَمِيمٍ) حمیم به آن دوستی گفته میشود که در هنگام تکلیف بر دوست او بر او گرم بودن و جوش خوردن می آید یعنی دوست گرم ومراد از آن نفع دادن است از سببی که حمیم را می بیند مانند سوره معارج (۱۱،۱۰) لیکن نفع داده نمی تواند (وَلَا شَفِيعٍ يُطَاعُ) در اینجا نفی قید و مقید هر دو است یعنی شفاعت کننده نیست پس سخن او چگونه قبول خواهد شد و این آیت در باره مشرکان و کافران است برای مومنان گنهگار دیگر سفارش شده میتواند و نفع میرساند -
[۱۹] (خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ) یعنی آن خصلت نقصان و خیانت که از چشم ها صادر میشود - از ابن عباس رضی اللّه عنهما روایت است که یک شخص به همراه یک قوم در یک مجلس نشسته میباشد و زنان بیگانه میگذرند و او به آن زنان به طریقه نگاه کند که همراهان او ندانند به این خائنةالاعین گفته میشود - خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ عمل پنهانی اعضاء است و مَا تُخْفِي الصُّدُورُ عمل پنهانی دل است -
[۲۰] این نیز صفت اللّه تعالٰی برای توحید است (وَالَّذِينَ يَدْعُونَ) این رد شرک فی الدعاء است یعنی بجز اللّه تعالٰی همه معبودان هیچ حاجت را بر آورده نمی توانند پس معلوم شد که از ایشان حاجات خواستن و حاجات روا دانستن کار بی فایده و ظلم است -