هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۲۹﴾ وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿۳۰﴾

اللّه تعالٰی خاص آن ذاتیست که بیافرید برای فایده شما از آنچه در زمین است همه را - باز اراده کرد اللّه تعالٰی بسوی آسمان ، پس بیافرید هفت آسمان را برابر ، و اللّه تعالٰی بر هر چیز داناست ﴿۲۹﴾
وقتیکه گقت پرودگار تو به ملائک که هرآئینه من میسازم در زمین فیصله کننده را گفتند ایشان آیا میسازی (خلیفه) در این کسی را که ویرانی میکند در این و میریزاند خون را ناحق و ما پاکی میگوئیم ترا با ستایش و به پاکی یاد میکنیم ترا (یا نگه می کنیم خود را از گناه از ترس تو) پس گفت اللّه تعالٰی هرآئینه من میدانم آنچه را شما نمیدانید ﴿۳۰﴾

[۲۹]این آیت دلیل دیگر بر توحید و قیامت است که اللّه تعالٰی متصرف و عالم بر هر چیز است و این ذکر انعام دوم است که همه چیزها را برای فایده شما آفریده است - مخلوقات اللّه تعالٰی به دو نوع اند یکی خالص خیر و دیگر که خیر آن زیاد و شر آن کم است و اللّه تعالٰی مخلوقی را نه آفریده است که خالص شر یا شر آن غالب باشد گر چه ما به خیر بعضی از مخلوقات پئ نه می بریم و این چنین در هر چیز این فایده وجود دارد که به وجود و توحید اللّه تعالٰی دلالت میکند - از این آیت و آیت (۹) حم سجده اشکار میگردد که زمین و متعلقات آن را قبل از آسمان افریده است و در آیت ( ۳۰) سوره نازعات برعکس آن ذکر شده است - مفسرین جواب های زیادی به این داده اند که جواب بهتر آنرا از ابن عباس رضی اللّه عنه بخاری نقل کرده است که آفرینش زمین و تقدیر چیزها مقدم است بر آفرینش آسمانها و هموار کردن زمین بعد از آفرینش آسمانها است و جواب دیگر آن این است که در سوره نازعات (بَعٌدُ) به معنی مع (یکجا) است به معنی بعد از آن نیست - واللّه اعلم بالصواب -
[۳۰] این دلیل بر این است که ملائک بر هر چیز علم ندارند پس ایشان لایق پرستش نیستند و این ذکر انعام سوم است که اللّه تعالٰی به پدر شما به آدم علیه السلام به دادن خلافت عزت بخشید - اللّه تعالٰی به ملائیک از شان عالی آدم علیه السلام خبر داد - مراد از خلیفه حاکم بودن است یا به آمدن بعد از جنیات است - نائب اللّه تعالٰی شده نمی تواند معنی آن به نائب غلط است - (وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ) چون چیزهای زمین برای فایده بود حالا ذکر می نماید که برای گرفتن فایده از آن خلافت بنی آدم به کار است و برای این خلافت علم داشتن به نامها و فایده های چیزهای زمین ضروری است - (مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا) این علم را اللّه تعالٰی به ملائک داده بود یا از لفظ خلیفه استنباط کردند - (وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ) تسبیح پاکیزه بودن اللّه تعالٰی است از نقصانات که این با الوهیت منافی (ضد و ناسازگار) است و اشاره به صفات سلبیه اللّه تعالٰی است و در حمد اشاره به صفات ثبوتیه ( خدای بودن) اللّه تعالٰی است - و (نُقَدِّسُ) مراد در این شان و عظمت اللّه تعالٰی است یا عصمت ملائیک از گناهان است -