ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ فَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَكُنْتُمْ مِنَ الْخَاسِرِينَ ﴿۶۴﴾ وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِينَ اعْتَدَوْا مِنْكُمْ فِي السَّبْتِ فَقُلْنَا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خَاسِئِينَ ﴿۶۵﴾ فَجَعَلْنَاهَا نَكَالًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهَا وَمَا خَلْفَهَا وَمَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِينَ ﴿۶۶﴾

پس روی گردانیدید بعد از این عهد پس اگر نمیبود فضل اللّه تعالٰی بر شما و مهربانی او هرآئینه می بودید از تباه شوندگان ﴿۶۴﴾
و به تحقیق شما آگاه هستید از حال آنهای که تجاوز کردند (از حد شرعی) از شما در روز هفته پس گفتیم ما که شوید شادی های ذلیل ﴿۶۵﴾
پس گردانیدیم این قصه را عبرت برای آنهای که حاضر بودند در آن زمان و برای آنهای که پس از آن بودند و پندی برای پرهیزگاران (از این امت) ﴿۶۶﴾

[۶۴] در این آیت بدعهدی آنها ذکر است فضل اللّه تعالٰی این است که برای عذاب مهلت میدهد - (رَحْمَتُهُ) رحمت آن این است که توفیق توبه برای بعضی کسان میدهد - این در باره کلانهای آنها است یا مراد از فضل و رحمت فرستادن قرآن و رسول آخری به خوردان آنها است برای این که ایمان بیاورند - (الْخَاسِرِينَ) مقصد از آن هلاکت است به عذاب دنیا یا جهنم -
[۶۵] در این خیانت دیگر آنها را ذکر میکند که حیله است و دو نوع است (۱) حیله کردن برای حاصل کردن چیزهای حرام که آن واقعه ثبت است (۲) و حیله کردن برای ساقط کردن واجبات , برای این حیله در ذبح بقره اشاره است و تفصیل آن در آیت (۱۶۳) سوره اعراف است - در این آیت دلیل است که حیله در احکام اللّه تعالٰی که حرام را حلال سازد جایز نیست مانند هیله اسقاط مروجه در این زمانه و تفسیر آن را در احسن الکلام ببینید در این اشاره است که حیله کردن اعتداء (تجاوز) است - (فِي السَّبْتِ) در روز هفته یا درباره تعظیم روز هفته - ( قِرَدَةً خَاسِئِينَ) این مسخ در حقیقت بود یعنی شکل روی و سر آنها مانند شادی شد گر چه دیگر صفات انسانیت در آنها بود و آنها به این می فهمیدند که این عذاب است - (خَاسِئِينَ) یعنی دیگران را ذلیل دانستن و از خود راندن -
[۶۶] نکال سزای است که منع میکند که این کار بار دیگر تکرار نه شود یعنی بی عزتی روز هفته نه شود و این خاص است برای بنی اسرائیل و (مَوْعِظَةً) منع کردن از دیگر حیله های مانند این -