أَوَلَا يَعْلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ ﴿۷۷﴾ وَمِنْهُمْ أُمِّيُّونَ لَا يَعْلَمُونَ الْكِتَابَ إِلَّا أَمَانِيَّ وَإِنْ هُمْ إِلَّا يَظُنُّونَ ﴿۷۸﴾ فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ يَكْتُبُونَ الْكِتَابَ بِأَيْدِيهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هَذَا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ لِيَشْتَرُوا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا فَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا كَتَبَتْ أَيْدِيهِمْ وَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا يَكْسِبُونَ ﴿۷۹﴾

آیا (ایشان میگویند) و ایشان نمی دانند که هرآئینه اللّه تعالٰی میداند آنچه را پنهان میکنند و آنچه را اشکار مینمایند ﴿۷۷﴾
و بعضی از ایشان ناخوانند نمیدانند کتاب را مگر آرزوهای بی دلیل و نیستند مگر که گمان میکنند ﴿۷۸﴾
پس هلاکت است به کسانی که می نویسند کتاب را بدست های خود باز می گویند این از جانب اللّه تعالٰی است ، تا بخرند عوض این بهای اندک (دنیای ناچیز) پس هلاکت است بر ایشان از آنچه نوشته دستهای ایشان و هلاکت است بر ایشان از آنچه کسب میکنند ﴿۷۹﴾

[۷۷]این تنبیه است به خبیث های قبل که اگر ملایان کلان اند یا منافقان اند و رد است به شرک فی العلم و اثبات علم کلی برای اللّه تعالٰی است -
[۷۸] در این آیت ذکر فریق سوم است امیان که تابع خواهشات ملایان اند - یک مطلب آیت این است که این امیان به کتاب هیچ نمی فهمند و در عمل پیروی خواهشات ملایان را می نمایند (که آنها مسایل بی دلیل ساخته اند) و در عقیده تابع گمان و حدس هستند به این معنی (أَمَانِيَّ) یعنی خواهشات ساخته شده ملاها و إِلَّا استثناء منقطع است - و مطلب دوم این است که این نوع ملایان اند که به لفظ کتاب می فهمند و به معنی نمی فهمند و پیروی گمان را در مقابل دلایل یقینی میکنند به این معنی (أَمَانِيَّ) خواندن الفاظ معنی میدهد و إِلَّا استثناء متصل است -
[۷۹] در این آیت ذکر فریق چهارم است که تحریف لفظی میکنند و در این سه گناه آنها ذکر شده است (۱) از خود مسایل ساختن و نوشتن (۲) به دروغ نسبت آنه ارا به اللّه تعالٰی کردند (۳) از امیان مال دنیا را حاصل کردند ، به این مناسبت سه دفعه ویل ذکر شد - و ویل به معنی هلاکت است به معنی گودال ، آتش یا کوه آتش از احادیث صحیح ثابت نیست -