وَلِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَيَمْحَقَ الْكَافِرِينَ ﴿۱۴۱﴾ أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِينَ جَاهَدُوا مِنْكُمْ وَيَعْلَمَ الصَّابِرِينَ ﴿۱۴۲﴾ وَلَقَدْ كُنْتُمْ تَمَنَّوْنَ الْمَوْتَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَلْقَوْهُ فَقَدْ رَأَيْتُمُوهُ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ ﴿۱۴۳﴾ وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ وَمَنْ يَنْقَلِبْ عَلَى عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئًا وَسَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ ﴿۱۴۴﴾
و برای آنکه پاک گرداند اللّه تعالی مومنان را و محو گرداند کافران را ﴿۱۴۱﴾
آیا گمان دارید که داخل شوید در جنت و تا حال اشکار نساخته است اللّه تعالی مجاهدان را از شما و اشکار نکرده است صابران را ﴿۱۴۲﴾
و به تحقیق شما تمنا میکردید شهادت را پیش از آنکه ملاقات کنید آنرا پس به تحقیق دیدید آنرا وشما نگاه می کردید ﴿۱۴۳﴾
و نیست محمد صل اللّه وعلیه وسلم مگر رسول است هرآئينه گذشته پیش از او رسولان آیا پس اگر او بمیرد یا کشته شود باز میگردید بر پاشنه های تان و هرکه بازگردد بر پاشنه های خود پس هرگز ضرر نمیرساند به اللّه تعالی از چیزی و زود جزا میدهد اللّه تعالی شکر گذاران را ﴿۱۴۴﴾
[۱۴۱] در این آیت حکمت های دیگر را ذکر می کند (وَلِيُمَحِّصَ) پاک کردن از چرک و خالص کردن آن -
[۱۴۲] در این حکمت دیگر را ذکر می کند (أَمْ حَسِبْتُمْ) مراد از دخول جنت دخول اولی است یعنی شما گمان می کردید که بدون جهاد وصبر دخول اولی جنت حاصل شده می تواند این گمان غلط است -
[۱۴۳] در این ذکر حکمت دیگر است یعنی شما مرگ شهادت را بعد از غزوه بدر خواسته بودید پس اللّه تعالی برای شما در احد این خواهش را اجابت کرد (تَمَنَّوْنَ الْمَوْتَ) مراد از موت شهادت است زیرا تمنا صرف مرگ در حدیث منع شده است و در آرزو شهادت اجر است -
[۱۴۴] در این آیت تنبیه برای مومنان است که به اعتماد امیر کار نکنید بلکه توکل بر اللّه تعالی کنید زیرا که امیر اگرچه نبی باشد بر آن مرگ می آید و بر اللّه تعالی هیچگاه مرگ و فنا نمی آید - و در این آیت تعلیم خصلت دیگر خوب است برای دفع از هزیمت - و این آیت را ابوبکر رضی اللّه تعالی عنه برای اثبات مرگ نبی صل اللّه وعلیه وسلم خوانده بود (حدیث بخاری) (وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ) این قصر اضافی است یعنی محمد صل اللّه وعلیه وسلم خدا نیست که از مرگ محفوظ باشد بلکه صفت کلان آن رسالت است ورسالت منافی به مرگ نیست (قَدْ خَلَتْ) مراد از این گذشتن وقت آنها است اگر کسی مرده باشد مانند اکثر انبیاء یا زمانه آن گذشته باشد و نه مرده باشد مانند عیسی علیه السلام که به احادیث متواتر زندگی آن تا قریب قیامت ثابت است (الشَّاكِرِينَ) در اینجا مراد آن کسی است که در وفات نبی صل اللّه وعلیه وسلم ثابت قدم بود مانند ابوبکر صدیق رضی اللّه وتعالی عنه -