وَلَقَدْ صَدَقَكُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ وَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَعَصَيْتُمْ مِنْ بَعْدِ مَا أَرَاكُمْ مَا تُحِبُّونَ مِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الدُّنْيَا وَمِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الْآخِرَةَ ثُمَّ صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ لِيَبْتَلِيَكُمْ وَلَقَدْ عَفَا عَنْكُمْ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ ﴿۱۵۲﴾ إِذْ تُصْعِدُونَ وَلَا تَلْوُونَ عَلَى أَحَدٍ وَالرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ فِي أُخْرَاكُمْ فَأَثَابَكُمْ غَمًّا بِغَمٍّ لِكَيْلَا تَحْزَنُوا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا مَا أَصَابَكُمْ وَاللَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿۱۵۳﴾

و یقیناً به انجام رسانیده است همرای شما اللّه تعالٰی پیمان خود را وقتیکه میکشتید ایشان را به حکم اللّّه تعالی تا آنکه ناتوان شدید شما و نزاع کردید در حکم پیغمبر و نیز خلاف کردید از حکم نبی صل اللّه وعلیه وسلم بعد از آنکه نشان داد اللّه تعالی شما را آنچه را که دوست داشتید (غنیمت و کمک) بعضی از شما کسی بود که طلب میکرد دنیا را و بعضی از شما کسانی بود که طلب میکرد آخرت را ، باز بازگردانید اللّّه تعالی شما را از ایشان تا بیازماید شما را و به تحقیق اللّه تعالی درگذشت از شما و اللّه تعالی صاحب فضل است بر مؤمنان ﴿۱۵۲﴾
وقتیکه روان بودید به طرف مدینه و نگاه نمی کردید به پشت سر تان بر هیچکسی و رسول میخواند شما را از پشت سر تان پس عوض داد اللّه تعالی شما را به اندوه بر اندوه تا که غمگین نشوید بر آنچه فوت شده از شما و نه بر آنچه رسیده به شما و اللّّه تعالی خبردار است به آنچه میکنید ﴿۱۵۳﴾

[۱۵۲] این جواب تحقیقی برای سوال منافقین است که در احد چرا اللّه تعالی کمک نه کرد و شکست شد حاصل جواب این است که اللّه تعالی در بار اول در احد کمک و یاری کرده بود مومنان غالب شده بودند غنایم را جمع می کردند ولی از سبب این نقصانات هزیمت (شکست) آمد - فشل ، تنازع ، عصیان - (مَا تُحِبُّونَ) مراد از این فتح و غنیمت است و این محبوب بود برای صحابه کرام چنانچه در آیت (۱۳) سوره صف است دنیا مراد نیست بلکه با دنیا صرف اراده را ذکر کرده است محبت را ذکر نه کرده است (وَلَقَدْ عَفَا) معاف کردن این غلطی صحابه با نص قطعی ثابت است پس بعد از این هر کسانی که بر صحابه کرام طعن می کنند آنها ملعون اند -
[۱۵۳] این تفصیل صرفکم است (تُصْعِدُونَ) از اصعاد است و اصعاد بر زمین هموار رفتن را میگویند و صعود به بلندی بالا شدن را میگویند (فَأَثَابَكُمْ غَمًّا بِغَمٍّ) با به معنی مع است یک غم با غم دیگر یعنی غم های زیاد یا با سببیه است غم از سبب خفه کردن شما نبی صل اللّه و علیه وسلم را (از سبب مخالفت کردن از امر او) (لِكَيْلَا تَحْزَنُوا) در این اقوال زیاد است اول این متعلق است به لقد عفا عنکم دوم این متعلق است به اثابکم و با هردو قول لا زاید است سوم اینکه متعلق است به اثابکم ولی مراد از بغم به سبب خفه کردن شما نبی صل اللّّه وعلیه وسلم را و مراد از غَمًّا شنوانیدن است مرگ نبی صل اللّه وعلیه وسلم را لکیلا تحزنو یعنی با شنیدن وفات نبی صل اللّّه وعلیه وسلم غم های مصیبت های دیگر زایل گردید -