إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا ﴿۹۷﴾ إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ لَا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً وَلَا يَهْتَدُونَ سَبِيلًا ﴿۹۸﴾ فَأُولَئِكَ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَعْفُوَ عَنْهُمْ وَكَانَ اللَّهُ عَفُوًّا غَفُورًا ﴿۹۹﴾

هرآئينه کسانیکه میگیرند روح شان را ملائیک در حالیکه ظالمان اند بر خویشتن (به هجرت نکردن) گویند در چه بودید شما - گویند: بودیم ناتوان در زمین ، گویند ملائیک آیا نبود زمین اللّه تعالی فراخ که هجرت می کردید در آن پس آن کسان جای ایشان جهنم است وبد مرجع است جهنم ﴿۹۷﴾
مگر ناتوانان از مردان و زنان و کودکان که نمیتوانند تدبیری و نه می یابند راهی (هجرت کردن) ﴿۹۸﴾
پس آن کسان امید (داشته باشند) است که اللّه تعالی عفو کند از ایشان و هست اللّه تعالی عفو کننده آمرزگار ﴿۹۹﴾

[۹۷] این حکم ششم است برای پادشاه و رعیت به کار است که برای مهاجرین جایگاه بدهند و به آنها تعاون کنند (فِيمَ كُنْتُمْ) مطلب این است که شما بندگی اللّه تعالی را با توحید چرا نمی کردید - و اظهار شعایر اسلام را نیز چرا نمی کردید پس آنها جواب می دهند که ما ضعیف بودیم - ودر این آیت حالت جان کندن یا حالت قبر (برزخ) مراد است (أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً) یعنی به چنان مملکت هجرت می کردید که در آن به اظهار اسلام پابندی نمی بود (فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ) دلیل است که برای موُمن گنهگار نیز کیفر جهنم است اگر اللّه تعالی برایش معاف نکند -
[۹۸] این ذکر معذورین در هجرت است (حِيلَةً) برای تدبیر پنهان گفته می شود و اکثر استعمال این کلمه درکارهای ناجایز می گردد چنین راغب در مفردات نوشته است -
[۹۹] این برای معذورین مژده است (عَسَى) از جانب اللّه تعالی برای یقین استعمال می شود - مشهور بود که - الكريمُ إذا وَعَدَ وَفىٰ -