يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ﴿۹۰﴾ إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ ﴿۹۱﴾

ائ مومنان: هرآئینه شراب و قمار و بندگی درگاها ، و فال گرفتن به تیر پلید است ، از عمل شیطان است پس احتراز کنید از آن تا کامیاب شوید ﴿۹۰﴾
جز این نیست که اراده دارد شیطان که بیندازد در میان شما دشمنی و کینه در خوردن شراب و کردن قمار و باز دارد شمارا از ذکر اللّه تعالی و از نماز پس آیا هستید شما باز ایستادگان ﴿۹۱﴾

[۹۰] ربط با پیش این است که چون فرمود (لَا تُحَرِّمُوا طَيِّبَاتِ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَكُمْ) پس خمر و میسر نیز در نزد بعضی از مردم طیبات بود لذا رد میکند بر آنها که آنها طیبات نیستند (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا) قرطبی گفته است که در مردمان جاهلیت این عادت بود پس بعد از ایمان نیز بعضی آثار آنها در بعضی مؤمنان باقی مانده بود از این سبب خطاب را به صفت ایمان کرد یعنی صفت ایمان منافی این عادات است (إِنَّمَا الْخَمْرُ) در آیت (۲۱۹) سوره بقره تفسیر آن گذشته است و در مسند احمد ذکر است که تحریم خمر (شراب) به تدریج در سه مرحله آمده است اول در آیت (۲۱۹) سوره بقره پس بعضی از صحابه ترک کردند و بعضی از صحابه استعمال میکردند پس بعد در آیت (۴۳) سوره نساء گفته شد که در وقت نماز خواندن منع است پس بعضی مردم بغیر وقت نماز آنرا می نوشیدند پس این آیت نازل شد و همه صحابه منع شدند - خمر هر آنچه است که عقل را پنهان میکند و در حدیث مسند احمد است که فروش آن و گرفتن قیمت آن نیز حرام است (وَالْمَيْسِرُ) هر گونه قمار کردن و چون با قمارکردن پول به طریقه آسان حاصل میگردد از این سبب نام آن میسر نهاده شد و قرطبی گفته است که بچه های خورد که با تشله وغیره بازی میکنند یا از یکی دیگری می برند این نیز در میسر داخل است (وَالْأَنْصَابُ) جمع نُصُب یا نَصْب است در اصل به معنی مفعول است یعنی منصوب (ایستاده شده ، مقرر شده) و در اصطلاح شرعی هر آنچه که مردمان مقرر کنند (سجده ها ، طواف ها ، ذبح و نذرها وغیره) آنرا میکنند (وَالْأَزْلَامُ) در ابتدا این سوره تفصیل استسقام بالازلام ذکرشده است (رِجْسٌ) در لغت به هر خبیث (پلید) گفته میشود که آن بد پنداشته میشود باعقل و در شریعت و اطلاق این لفظ اکثر در جای میشود که پلیدی آن پنهان باشد مردمان عام آنرا نمیدانند به این سبب به منافقان رجس در آیت (۹۵) سوره توبه گفته شده است و نجس به آنچه گفته میشود که ظاهراً و با طناً پلید باشد مانند مشرکان در آیت (۲۸) سوره توبه (مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ) یعنی شیطان های انسی و جنی این کار را میکنند یا به مردم نیک جلوه میدهند به وسوسه ها (فَاجْتَنِبُوهُ) ضمیر به همه راجع است به تاویل مذکور یا به رجس راجع است -
[۹۱] در این تاکید حرمت خمر و میسر را ذکر میکند که این سبب فساد دنیوی و دینی است (الْعَدَاوَة) دشنام دادن و زدن و قتل کردن چون در خمر به نشه شدن سخن های فحش گفته میشود پس او سبب دشمنی میشود و در میسر با باختن مال بلکه بعضی مردمان در قمار اهل و اولاد خود را نیز به دیگری به رهن میگذارند پس به دست دیگری که آنها را ببینند سبب دشمنی میشود - (وَالْبَغْضَاءَ) بغض به کینه و حسد پنهانی گفته میشود و بغض سبب قطع تعلق میگردد و این سبب فساد زندگی است (وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ) با این جمله فساد دینی خمر و میسر را ذکر میکند زیرا که با خمر سرور نفس و استغراق در لذت جسمانی حاصل میشود پس از ذکر الهی غافل میگردد و در میسر فایده می کند پس در دلش غرور پیدا میشود و اگر مغلوب گردد باز برای بدست آوردن مال حیله ها میکند (فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ) مراد از این امر کردن است با منع آن به طریقه مبالغه از این سبب از عمر رضی اللّه وعنه نقل است به روایت ابوداود که او با این جمله گفت انتهینا (منع شدیم ما) -