وَإِذَا سَمِعُوا ۲۴۷ المائدة
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْتُلُوا الصَّيْدَ وَأَنْتُمْ حُرُمٌ وَمَنْ قَتَلَهُ مِنْكُمْ مُتَعَمِّدًا فَجَزَاءٌ مِثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ يَحْكُمُ بِهِ ذَوَا عَدْلٍ مِنْكُمْ هَدْيًا بَالِغَ الْكَعْبَةِ أَوْ كَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاكِينَ أَوْ عَدْلُ ذَلِكَ صِيَامًا لِيَذُوقَ وَبَالَ أَمْرِهِ عَفَا اللَّهُ عَمَّا سَلَفَ وَمَنْ عَادَ فَيَنْتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ وَاللَّهُ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ ﴿۹۵﴾ أُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ الْبَحْرِ وَطَعَامُهُ مَتَاعًا لَكُمْ وَلِلسَّيَّارَةِ وَحُرِّمَ عَلَيْكُمْ صَيْدُ الْبَرِّ مَا دُمْتُمْ حُرُمًا وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ ﴿۹۶﴾
ائ مومنان مکشید شکار را و در حالیکه شما در احرام هستید و هرکه بکشد شکار را از شما قصداً پس بر او جزا است مانند آنچه کشته است از چهارپایان فیصله میکنند بر آن دو صاحب عادل از شما هدیه باشد رسیده به کعبه یا کفاره است طعام دادن به مسکینان یا برابر آن روزه داشتن تا بچشد جزای کردار خود را ، عفو کرده است اللّه تعالی از آنچه گذشت و هرکه باز گردد (به حلال پنداشتن شکار) پس انتقام گیرد اللّه تعالی از او و اللّه تعالی غالب صاحب انتقام است ﴿۹۵﴾
حلال کرده شده برای شما شکار دریا و خوردن آن منفعتی است برای شما و برای اهل قافله شما ، و حرام کرده شده بر شما شکار بیابان تا وقتیکه در احرام هستید و بترسید از اللّه تعالی که بسوی او جمع کرده خواهید شد ﴿۹۶﴾
[۹۵] در این تفصیل حکم شکار کردن است در حالت احرام و این عذاب (سزای) دنیوی است - (لَا تَقْتُلُوا) این بیان ابتلاء است به طریقه نهی و قتل عام است اگر به ذبح کردن باشد یا با گلو خفه کردن باشد - این عام است برای هر یک شکار و به چیز زنده ، واز این در حدیث صحیحین پنج چیز مستثنیٰ است زاغ ، شاهین ، گژدم ، موش ، سگ حمله کننده و یکجا مار بجای گژدم ذکر است (وَأَنْتُمْ) این عام است برای مردان و زنان اگر داخل حرم باشند یا بیرون باشند (مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ) مماثلت به دو نوع است یکی مماثلت در شکل و خلقت است مماثلت دوم در قیمت است قول جمهور اهل علم اینست که از آنچه که مماثل صوری دارند پس همان در جزا لازم است و که مماثل صوری نداشت پس در کفاره قیمت آن ادا میشود و قول امام ابوحنیفه رحم اللّه اینست که قیمت مماثل در هر حالت مراد است قول اولی مورد پسند است از سببی که از صحابه کرام روایات نقل است در باره مماثلت صوری (بَالِغَ الْكَعْبَةِ) مراد از کعبه حرم است و مراد از بلوغ ذبح کردن است در حرم (أَوْ كَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاكِينَ) این کفاره صید در عدم موجودیت هدی است یعنی قیمت صید (کشته شده) را طعام بخرد پس آنرا به مسکینان بدهد به هر مسکین نیم صاع از گندم (أَوْ عَدْلُ ذَلِكَ صِيَامًا) یعنی در مقابل هر نصف صاع یک روزه بگیرد (لِيَذُوقَ وَبَالَ أَمْرِهِ ) این علت این جزاء است یا لفظ شَرَعَ ذَالِکَ پنهان است ، وَبَالَ در اصل به وزن و محموله گفته میشود مراد از آن سزای جرم است -
[۹۶] پیش حکم ابتلاء ذکر شد در حالت احرام و سزای آن اینجا ذکر میشود ابتلاء با احرام در تقسیم صید (أُحِلَّ لَكُمْ) خطاب به مسلمانان است در حالت عام و با حالت احرام (صَيْدُ الْبَحْرِ) آنچه که زندگی آن بغیر آب ممکن نیست (وَطَعَامُهُ) فرق اینست که صید آن است که تازه باشد و طعام آنست که نمک بر آن بیندازد و تا زمان دیر نگاه شده میتواند (مَتَاعًا لَكُمْ وَلِلسَّيَّارَةِ) نوع اول در حال حضر و نوع دومی در حال سفر به کار می آید (وَحُرِّمَ عَلَيْكُمْ صَيْدُ الْبَرِّ) شکار کردن و ذبح کردن شکار و خوردن شکار (به این شرط که برای آن شکار شده باشد یا او امر کرده باشد) این همه حرام است -