وَنَادَى أَصْحَابُ الْجَنَّةِ أَصْحَابَ النَّارِ أَنْ قَدْ وَجَدْنَا مَا وَعَدَنَا رَبُّنَا حَقًّا فَهَلْ وَجَدْتُمْ مَا وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا قَالُوا نَعَمْ فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ أَنْ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ ﴿۴۴﴾ الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُمْ بِالْآخِرَةِ كَافِرُونَ ﴿۴۵﴾ وَبَيْنَهُمَا حِجَابٌ وَعَلَى الْأَعْرَافِ رِجَالٌ يَعْرِفُونَ كُلًّا بِسِيمَاهُمْ وَنَادَوْا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَنْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ لَمْ يَدْخُلُوهَا وَهُمْ يَطْمَعُونَ ﴿۴۶﴾

و آواز دهند اهل جنت اهل دوزخ را بدرستیکه ما یافتیم آنچه وعده کرده بود با ما (جنت) پروردگار ما راست پس آیا شما هم یافتید آنچه وعده کرده بود (آتش) پروردگار شما راست گویند دوزخیان بلی پس اعلان کند یک اعلان کننده در میان ایشان که لعنت اللّه تعالٰی بر ستمگاران است ﴿۴۴﴾
کسانیکه که باز میداشتند مردمان را از راه اللّه تعالٰی و میخواهند در آنها کجی (به شک انداختن) و ایشان از آخرت منکر اند ﴿۴۵﴾
و در میان آن دو حجاب است و در بلندی این حجاب مردمانی اند که می شناسند هر یک را به علامات ایشان و آواز کنند ایشان به اهل جنت که سلام باد بر شما داخل نشده اند این (این اهل اعراف) به جنت و ایشان امید دارند ﴿۴۶﴾

[۴۴] از سبب این آوازها یک نام این روز یوم التناد است چنانچه در آیت (۳۲) سوره مومن است وبه آن یوم الاذان نیز گفته میشود (مَا وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا) مراد این است که از آیت (۳۷) الی آیت (۴۱) تخویفات ذکر شد کافران اقرار آنرا کردند و اختتام آن وعید را به الظالمین کرده بود پس با همراه لعنت ظالمین را نیز ذکر کرد -
[۴۵] این تفسیر آن ظلم است که ایشان به سبب آن مستحق این عذاب ها شدند (عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ) عام است توحید ایمان قرآن و سنت منع کردن از آن ظلم کلان است (عِوَجًا) به معنی معجوجة است یعنی میخواهد راه کج را - یا یبغونها به معنی یبغون فیها است عوجا به معنی خود است یعنی میخواهند در این راه راست کجی به انداختن شبهات و طعن ها و عوج به زیر عین استعمال میگردد در دین و چیزهای معنوی و به زبر عین استعمال میگردد در اجسام -
[۴۶] به این حجاب عرض (دیوال) نیز میگویند مانند آیت (۱۳) سوره حدید و به حصه بالای آن اعراف گفته میشود از اینجا دو نداء اهل اعراف را ذکر میکند نداء اول به اهل جنت - در باره باشندگان اعراف ده اقوال مفسرین است قول پسندیده در آن که حدیث مرفوع را ابن کثیر نقل کرده است که ایشان آن مردمان (مومنان) اند که اعمال نیک و بد ایشان برابر اند پس مدتی ایشان از جنت باز داشته خواهند شد و از جهنم نگه خواهند شد چانچه در این آیت در لم یدخلوها ذکر است بعد از مدتی به جنت داخل خواهند شد چنانچه در آیت (۴۹) می آید (بِسِيمَاهُمْ) نشانی اهل جنت روی ها و دست ها و پاه های سفید - ونشانی اهل جهنم روی های سیاه و چشم های زرد (أَنْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ) این به طریقه سلام تحیه است یا جمله خبریه است یعنی محفوظ هستید شما از آفات و آتش جهنم (وَهُمْ يَطْمَعُونَ) وجه طمع آنست که با اهل آتش یکجا نشده اند پس امید جنت پیدا شد -