وَإِذَا صُرِفَتْ أَبْصَارُهُمْ تِلْقَاءَ أَصْحَابِ النَّارِ قَالُوا رَبَّنَا لَا تَجْعَلْنَا مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ ﴿۴۷﴾ وَنَادَى أَصْحَابُ الْأَعْرَافِ رِجَالًا يَعْرِفُونَهُمْ بِسِيمَاهُمْ قَالُوا مَا أَغْنَى عَنْكُمْ جَمْعُكُمْ وَمَا كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ ﴿۴۸﴾ أَهَؤُلَاءِ الَّذِينَ أَقْسَمْتُمْ لَا يَنَالُهُمُ اللَّهُ بِرَحْمَةٍ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ لَا خَوْفٌ عَلَيْكُمْ وَلَا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ ﴿۴۹﴾ وَنَادَى أَصْحَابُ النَّارِ أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَنْ أَفِيضُوا عَلَيْنَا مِنَ الْمَاءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَهُمَا عَلَى الْكَافِرِينَ ﴿۵۰﴾

و وقتیکه گردانیده شود چشمهای ایشان به طرف اهل آتش گویند ای پروردگار ما مگردان ما را با گروه ظالمان (در آتش) ﴿۴۷﴾
و ندا کنند اهل اعراف مردمانی را (در جهنم) که می شناسند ایشان را به علامات ایشان گویند چه نفع داد شما را جمع کردن شما و آنچه به آن تکبر میکردید ﴿۴۸﴾
(خواهند گفت ملائک به کافران) آیا این کسان آنهای اند که قسم میخوردید که هرگز نخواهد رساند به ایشان اللّه تعالٰی هیچ رحمت (گفته خواهد شد به اهل اعراف) داخل شوید به جنت هیچ ترس نیست بر شما و نه شما اندوهگین شوید ﴿۴۹ ﴾
وندا کنند اهل آتش اهل جنت را که بریزید بر ما چیزی از آب جنت یا (بیندازید) از آنچه داده است شما را اللّه تعالٰی گویند بدرستیکه اللّه تعالٰی منع کرده است این هردو را بر کافران ﴿۵۰﴾

[۴۷] اشاره است در صیغه مجهول که ایشان به رضای خود بطرف جهنم نمی بینند اللّه تعالٰی روی های ایشان را بدون اختیار ایشان به طرف آتش میگرداند پس ایشان می ترسند که نشود اللّه تعالٰی مارا به طرف جهنم ببرد پس دعا خواهند خواست رَبَّنَا آه -
[۴۸] این ندا دوم اهل اعراف به اهل جهنم است (رِجَالًا) مراد از آن مالدار و متکبرین اند که منکر از توحید بودند (مَا أَغْنَى) ما نافیه یا استفهامیه است (جَمْعُكُمْ) مراد جمع کردن مال یا همراهان اند (وَمَا كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ) مراد از این مال دنیا یا پیروان (مریدان وغیره) اند -
[۴۹] این قول ملائک است خطاب است به اهل جهنم (ادْخُلُوا) این قول ملائک به اصحاب اعراف است - (أَقْسَمْتُمْ) مانند در سوره انعام آیت (۳۵) واز آیت (۲۹) الی آیت (۳۲) سوره تطفیف -
[۵۰] این نداء چهارم است وقتیکه اهل اعراف از میان دور شدند - این دلیل است که بر اهل جهنم گرسنگی و تشنگی می آید و از نعمت های جنت همیشه محروم اند (مِمَّا رَزَقَكُمُ) مراد از آن مشروبات دیگر جنت است پس با افیضوا متعلق است یا مراد از آن چیزهای خوراک است و اُلقُو پنهان است (حَرَّمَهُمَا) مراد از آن تحریم لغوی است یعنی منع کردن زیرا که در قیامت تحریم و تحلیل شرعی نیست -