لَا تَعْتَذِرُوا قَدْ كَفَرْتُمْ بَعْدَ إِيمَانِكُمْ إِنْ نَعْفُ عَنْ طَائِفَةٍ مِنْكُمْ نُعَذِّبْ طَائِفَةً بِأَنَّهُمْ كَانُوا مُجْرِمِينَ ﴿۶۶﴾ الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنْكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُوا اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ ﴿۶۷﴾ وَعَدَ اللَّهُ الْمُنَافِقِينَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْكُفَّارَ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا هِيَ حَسْبُهُمْ وَلَعَنَهُمُ اللَّهُ وَلَهُمْ عَذَابٌ مُقِيمٌ ﴿۶۸﴾

عذر نکنید به تحقیق کفر را اشکار کرده اید بعد از اشکار کردن ایمان تان اگر عفو کنیم از گروهی از شما (به توفیق توبه) عذاب کنیم گروهی دیگری را به سبب آنکه ایشان اند مجرمان ﴿ ۶۶ ﴾
مردان منافق و زنان منافق بعضی ایشان با بعضی دیگر اند حکم میکنند به ناروا و باز میدارند از نیکویی و می بندند دست های خود را فراموش کردند اللّه تعالی را پس ترک کرد ایشانرا اللّه تعالی (با محروم کردند از خیر) بیشک منافقان ایشانند نافرمانان بزرگ ﴿ ۶۷ ﴾
وعده کرده اللّه تعالی با مردان منافق و با زنان منافق وباکافران آتش جهنم را همیشه میباشند در آن سزای بسنده است ایشان را و لعنت کرده اللّه تعالی ایشان را و برای ایشان است عذاب همیشه ﴿ ۶۸ ﴾

[۶۶] در این آیت نیز تنبیه به منافقین است و دو صفات قبیحه ایشان ذکر است واین آیت دلیل بر این سخن است که هرکه بر اللّه تعالی و رسول صل اللّه وعلیه وسلم و برقرآن تمسخر میکند و اورا حقیر میشمارد او کافر و مرتد است (إِنْ نَعْفُ) مراد این است که اللّه تعالی برای بعضی از منافقین توفیق توبه داد و از آنها درگذشت - در این اشاره است که توبه مرتد نیز قبول میگردد (مُجْرِمِينَ) کسانیکه بر گناه قایم اند و توبه نمی کنند -
[۶۷] در این آیت تنبیه به منافقین است و چهار صفات قبیحه ایشان را ذکر کرده است (بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ) معنی آنست که ایشان مشابه یکدیگر اند در برآمدن از دین و همچنان در ضفات ذکر شده پیش و اشاره به آنست که در این حکم زنان و مردان یکسان اند - لفظ مِن در تشبیه و اشتراک عمل استعمال میشود (وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ) مراد از آن ترک کردن جهاد و انفاق فی سبیل اللّه و واجبات دیگر است (نَسُوا اللَّهَ) مراد آن قصداً ترک کردن آنست به این گونه ترک کردن که مانند فراموش شده شود مراد آنست که ایشان ذکر و طاعت اللّه تعالی را ترک کرده اند -
[۶۸] در این آیت برای منافقین به پنج طریقه ترس اخروی است (وَعَدَ) اکثر استعمال آن در خیر میباشد و این استعمال وعد در شر است لیکن چون با وعد آتش جهنم ذکر شد پس مراد از آن وعید است -