قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَتَاكُمْ عَذَابُهُ بَيَاتًا أَوْ نَهَارًا مَاذَا يَسْتَعْجِلُ مِنْهُ الْمُجْرِمُونَ ﴿۵۰﴾ أَثُمَّ إِذَا مَا وَقَعَ آمَنْتُمْ بِهِ آلْآنَ وَقَدْ كُنْتُمْ بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ ﴿۵۱﴾ ثُمَّ قِيلَ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا ذُوقُوا عَذَابَ الْخُلْدِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلَّا بِمَا كُنْتُمْ تَكْسِبُونَ ﴿۵۲﴾ وَيَسْتَنْبِئُونَكَ أَحَقٌّ هُوَ قُلْ إِي وَرَبِّي إِنَّهُ لَحَقٌّ وَمَا أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ ﴿۵۳﴾

بگو آیا فکر کرده اید شما اگر بیاید به شما عذاب اللّه تعالٰی شبانگاه یا در روز پس چه تدبیر است که زود کنند آنرا مجرمان (برای نجات دادن جان خود) ﴿ ۵۰ ﴾
آیا باز وقتیکه آمد این عذاب ایمان آرید به آن اکنون ایمان می آرید و بدرستیکه بودید شما آنرا به شتاب می خواستید ﴿ ۵۱ ﴾
پس گفته شود به ظالملن بچشید عذاب جاویدانی را جزا داده نمیشود شمارا مگر آنچه میکردید ﴿ ۵۲ ﴾
و می پرسند ترا آیا درست است این عذاب قیامت بگو بلی قسم است به پروردگار من هرآئینه او درست است و نیستید شما نجات دهنده خود را از این عذاب ﴿ ۵۳ ﴾

[۵۰] در آیت تنبیه به منکرین است با ترساندن از عذاب - و متعلق به طلب عذاب است یعنی جواب دوم آن است حاصل این است وقتیکه عذاب اللّه تعالٰی در شب یا روز بیاید پس این منکرین برای دفع کردن آن فوراّ چه تدبیر خواهند کرد (مَاذَا يَسْتَعْجِلُ مِنْهُ الْمُجْرِمُونَ) یک معنی این است که به چه اندازه عذاب بزرگ است که به شتاب طلب میکنند آنرا مجرمان از اللّه تعالٰی و به این توجیه جزاء شرط محذوف است (پشیمان خواهند شد به استعجال آن) به این معنی ضمیر مِنه به اللّه تعالٰی راجع است - معنی دوم این است که چه تدبیر است که زود خواهند کرد مجرمان برای نجات یافتن از عذاب و به این معنی ضمیر مِنه راجع است به لفظ ماذا -
[۵۱] این آیت نیز با پیش تعلق دارد مطلب این است اگر ایشان برای دفع کردن عذاب این تدبیر را کنند که در آنوقت ایمان بیاورند پس ملائیک به ایشان جواب خواهند داد که آیا حالا ایمان می آورید و حال آنست که در این وقت ایمان قبول نمی گردد (آلْآنَ) عبارت پیش آن پنهان است یعنی (برای ایشان گفته خواهد شد) و این چنین در آیت (۹۹) این سوره است -
[۵۲] در این آیت ترساندن عذاب دنیوی است اگر از عذاب خلد مراد عذاب دنیوی شود به آیت پیش تعلق دارد و عذاب دنیوی به خلد وقتیکه گفته میشود که در آن عذاب هلاک شود - یا ترس آخرت است اگر مراد از عذاب خلد عذاب آخرت شود
[۵۳] این تنبیه برای منکرین قیامت و عذاب است چنانچه در آیت پیش ذکر شد و در این آیت اللّه تعالٰی به ذات خود قسم کرده است در باره آمدن قیامت و چنان قسم در آیت (۶۸) سوره مریم و در آیت (۳) سوره سبا ودر ایت (۷) سوره تغابن می آید - ضمیر هو راجع به آن عذابی است که وعده آن کرده شده است که عذاب الخد در روز قیامت است (بِمُعْجِزِينَ) لازمی است به معنی نجات یافته از عذاب یا متعدی است نجات دهنده خود از عذاب - و عاجز شدن از یک چیز که لازم است با آن فوت شدن -