يَعْتَذِرُونَ ۴۷۱ يونس

لَهُمُ الْبُشْرَى فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ لَا تَبْدِيلَ لِكَلِمَاتِ اللَّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿۶۴﴾ وَلَا يَحْزُنْكَ قَوْلُهُمْ إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿۶۵﴾ أَلَا إِنَّ لِلَّهِ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ وَمَا يَتَّبِعُ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ شُرَكَاءَ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلَّا يَخْرُصُونَ ﴿۶۶﴾ هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ ﴿۶۷﴾

مر ایشانراست بشارت در زندگانی دنیا و در آخرت نیست هیچ تبدیل مر سخنان اللّه تعالٰی را (وعده آن) این است کامیابی بزرگ ﴿ ۶۴ ﴾
و غمگین نکند تورا سخن ایشان هرآئینه عزت در اختیار اللّه تعالٰی است همه یکجا اوست بر هر چیز شنوا و بر هر چبز دانا ﴿ ۶۵ ﴾
اگاه باش هرآئینه مر خدا راست هر که در آسمانهاست و هر که در زمین است و متابعت نمی کنند آنهای که میخوانند بجز اللّه تعالٰی شریکان را پیروی نمیکنند مگر گمان را و نیستند ایشان مگر که کارهای به گمان میکنند ﴿ ۶۶ ﴾
خاص اللّه تعالٰی او ذاتیست که ساخت برای شما شب را (با تاریکی) تا آرام گیرید در آن و ساخت روز را با روشنای هرآئینه در این دلایل یگانگی اللّه تعالٰی است گروهی را که گوش می نهند ﴿ ۶۷ ﴾

[۶۴] در این بشارت برای اولیاء اللّه است - در دنیا مقصد بشارت دادن آنست که در هنگام نزع ملائیک برای ایشان بشارت جنت میدهند - همچنان خواب های راستین دیدن - ودر حدیث مسلم وارد است که یک شخص عمل نیک میکند و مردم دیگر تعریف های او را از این سبب میکنند این بشارت مومن است پس لفظ البشری عام است اگر از طرف ملائیک باشد یا انسانها - و در آخرت بشارت آنست که چون از مقبره ها بیرون برآیند پس ملائیک برای ایشان بشارت جنت میدهند -
[۶۵] این تسلیت به پیغمبر و به پیروان اوست که اگر مردمان مخالف تکذیب شما را میکنند یا افتراء میکنند ایشان از عزت شما کاسته نمی توانند زیرا که اختیار عزت نزد اللّه تعالٰی است - و ربط آن با ماقبل آنست که ولی اللّه آنست که مردم منکرین برآن طعن میگویند لیکن او توجه به آن نمیکند وبه آن عزت او عنداللّه کم نمیگردد -
[۶۶] در این آیت تنبیه به مشرکین است و این دلیل عقلی است و علت برای (إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا) است در این آیت مَن آورده است که به صاحبان عقل خاص است ملائیک ، انسانها ، جنات و در آیت (۵۵) لفظ ما آورده بود که برای اهل غیر عقل است یا عام است در این آیت (مَنْ) را از سببی ذکر کرد که اولیااللّه در آن داخل شوند که اشکار شود که ایشان مملوک اللّه تعالٰی اند و شرکاء او شده نمی توانند (وَمَا يَتَّبِعُ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ شُرَكَاءَ) این جمله دو تفسیر دارد تفسیر اولی آنست که شرکاء مفعول یتبع است و مراد از آن اولیااللّه اند مطلب آنست که این مشرکان پیروی اولیااللّه را در باره دین نمیکنند و همچنین با اللّه تعالٰی شریک میدانند - تفسیر دوم آنست که شرکاء مفعول یدعون است و برای یتبع مفعول حذف است - مطلب آنست که این مردمان بجز از اللّه تعالٰی برای شرکاء یامدد میگویند ایشان تابع دلیل نیستند بلکه تابعداری گمان را میکنند و در این دو توجیهات لفظ ما نافیه است و جایز است که ما استفهامیه شود به توجیه آخری (إِنْ يَتَّبِعُونَ) (سوال) إِنْ و إِلَّا برای حصر است و حصر یک چیز به دو طریقه صحیح نمی باشد؟ (جواب) حصر اول از اتباع و دلیل ایشان است و حصر دوم از اقوال شرکیه آنهاست - که آن همه دروغ است - جواب دوم آنست که ظن به دو نوع است اول آن ظنی که مستند آن دلیل شرعی است و دوم آنست که دلیل آن نیست پس در جمله دوم اشاره شد که ظن آنها از نوع دوم است -
[۶۷] این دلیل عقلی برای توحید است ودر این آیت یک یک لفظ را برای اختصار انداخته است - تفصیل این است (جعل لکم الیل مظلمًا) وبعد از مبصرًا (لتبتغوا مِن فضله) و این چنین در آیت (۷۳) سوره قصص است -

<< صفحه بعد صفحه قبل >>