وَمَا أُبَرِّئُ ۵۴۲ يوسف
فَإِنْ لَمْ تَأْتُونِي بِهِ فَلَا كَيْلَ لَكُمْ عِنْدِي وَلَا تَقْرَبُونِ ﴿۶۰﴾ قَالُوا سَنُرَاوِدُ عَنْهُ أَبَاهُ وَإِنَّا لَفَاعِلُونَ ﴿۶۱﴾ وَقَالَ لِفِتْيَانِهِ اجْعَلُوا بِضَاعَتَهُمْ فِي رِحَالِهِمْ لَعَلَّهُمْ يَعْرِفُونَهَا إِذَا انْقَلَبُوا إِلَى أَهْلِهِمْ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴿۶۲﴾ فَلَمَّا رَجَعُوا إِلَى أَبِيهِمْ قَالُوا يَا أَبَانَا مُنِعَ مِنَّا الْكَيْلُ فَأَرْسِلْ مَعَنَا أَخَانَا نَكْتَلْ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ ﴿۶۳﴾
پس اگر نیاورید او را پس هرگز نباشد آذوقه شما نزد من و نزدیک نشوید به وطن من ﴿ ۶۰ ﴾
گفتند به بازی دادن طلب خواهیم کرد از پدرش والبته ما این کار را کنندگانیم ﴿ ۶۱ ﴾
و گفت یوسف علیه السلام خدمتگاران خود را بنهید قیمت (ادا کرده) ایشانرا در اسباب ایشان برای اینکه ایشان بشناسند چون باز روند به خویشاوندان خود شاید که دوباره بیایند ﴿ ۶۲ ﴾
پس چون بازگشتند بسوی پدر خویش گفتند ائ پدرما منع کرده شد از ما آذوقه پس بفرست باما برادر ما را که آذوقه بیاوریم و هرآئینه ما او را حفاظت می کنیم ﴿ ۶۳ ﴾
[۶۰] در این نیز ترغیب دادن برای حاضر کردن اوست به بسیار تاکید و تخویف - و تاکید اینست که اگر شما اورا نیاوردید شما دروغگو و چالباز ثابت خواهید شد پس دوباره برای شما غله داده نخواهد شد و نه به این ملک مصر بیایید -
فایده: طلب کردن یوسف علیه السلام برادر خود بنیامین را و باز طریقه ها را برای باز داشتن او با خود این همه به حکم الله تعالی بود - اگر چه با این به یعقوب علیه السلام تکلیف میرسید -
[۶۱] در این آیت وعده برادران ذکر است در باره حاضر کردن بنیامین از سبب مجبوری از سببی که آذوقه دوباره داده نمی شود (سَنُرَاوِدُ عَنْهُ) مراوده گفته میشود به تدبیر وحیله طلب کردن که بدون تدبیر پدر به ایشان نمی سپارد -
[۶۲] در این آیت ذکر آن طریقه است که یوسف علیه السلام برای حاضر کردن برادر خود ساخت و طریقه این بود که به خادمان خود امر کرد که قیمت ادا کرده ایشانرا در اسباب شان دوباره بگذارید - (لَعَلَّهُمْ يَعْرِفُونَهَا) توجیه اش اینست که چون خانواده یعقوب علیه السلام طعام را بدون ادای قیمت آن نمی گیرند و وقتیکه این پول باز گردانیده شده را ببینند پس پدر این فرزندان را دوباره به مصر می فرستند برای باز گردانیدن قیمت آن پس ضرور باخود بنیامین را می آورند ، توجیه دوم اینست که به یوسف علیه السلام به کدام ذریعه معلوم شده بود که در خانه یعقوب علیه السلام دیگر مال نیست پس به دوباره آمدن توان ندارند ، پس یوسف علیه السلام این قیمت را از سبب احسان باز گردانید و این نوع احسان برای حاکمان به خویشاوندان و محتاجان جایز است و امام بخاری برای این باب ذکر کرده است و حکمت برای پنهانی باز گردانیدن قیمت این بود که برای یوسف علیه السلام معلوم بود که خانواده یوسف علیه السلام از سبب بسیار شرافت این گونه تحفه را قبول نمی کند (لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ) غایه برای يَعْرِفُونَهَا است -
[۶۳] چون دوباره غله آوردن ضروری بود و بردن بنیامین برای آن شرط بود پس پیش از باز کردن سامان مطالبه بردن برادر خود را از پدر خود کردند و سبب آنرا ذکر کردند که (مُنِعَ مِنَّا الْكَيْلُ) و منع مشروط بود بر نیاوردن برادر خود (نَكْتَلْ) اینرا از این سبب گفت که کیل همه را به آوردن برادرخود مشروط کرده بود -