وَمَا أُبَرِّئُ ۵۸۳ إبراهيم
تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ ﴿۲۵﴾ وَمَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ مَا لَهَا مِنْ قَرَارٍ ﴿۲۶﴾ يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ وَيُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِينَ وَيَفْعَلُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ ﴿۲۷﴾
میدهد میوه های خود را هر وقت به حکم پروردگار خود و بیان میکند اللّه تعالٰی مثال ها را برای مردمان تا بود که پند گیرند ﴿ ۲۵ ﴾
و مثال کلمه نا پاکیزه مانند بته تلخ است که سطحی روئیده باشد به سطح زمین نیست او را ثباتی ﴿ ۲۶ ﴾
محکم میسازد اللّه تعالٰی مومنان را به سبب سخن ثابت در زندگانی دنیا و در آخرت و خطا میسازد اللّه تعالٰی (در جواب دادن) ظالمان را و میکند اللّه تعالٰی آنچه میخواهد ﴿ ۲۷ ﴾
[۲۵] در این مثال کلمه توحید است که در دل موحد است حاصل مثال اینست چنانچه درخت خرما بسیار فایده ها دارد و ریشه آن بسیار محکم میباشد و شاخه هایش بالاتر از زمین است و میوه آن در هر وقت به اقسام مختلف موجود میباشد همچنین عقیده موحد است ، ریشه عقیده آن محکم است به شک ها و شبهات زایل نمی گردد و این عقیده در دل است و اعمالی که از این عقیده پیدا میشود به آسمان بالا میروند برای قبولیت و فایده و برکات این عقیده در هر وقت حاصل میگردد در دنیا و قبر و در آخرت (كَشَجَرَةٍ) با حدیث امام بخاری ثابت است که این درخت خرما است (طَيِّبَةٍ) شکل آن نیکوست نفع در آن بسیار است در برگ و چوب همه اش فایده است و در مثال شجره اشاره است که پیشرفت و سرسبزی آن به آب باران میباشد همچنین ایمان مومن با قرآن تازه میباشد و افزود میگردد همچنین برای قیام شجره سه چیز میباشد ریشه و تنه و شاخه ها برای ایمان نیز سه ارکان است عقیده قلب ، اقرار به زبان و عمل به اعضاء (تُؤْتِي أُكُلَهَا) ثمر نگفته است زیرا که اکل لفظ عام است به آن انواع خوراک ها که از خرما ساخته میشود و هر وقت موجود میباشند (لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ) در این مشبه به و وجه شبه محسوس اند که از آن تدکر سهل است زیرا يَتَذَكَّرُونَ آورد و در آیت (۲۱) سوره حشر خشوع و تضرع کوه ها چیز معقولی است در آنجا یتفکرون ذکر کرده است -
[۲۶] در این آیت مثال کلمه شرک است چنانچه بته تربوز ابوجهل تلخ و دارای ذایقه خراب است و به سطح زمین می روید و او ریشه ندارد و ساقه خزنده ندارد همین نوع مشرک پلید است و عقیده آن پلید است و ختم کردن آن اسان است به بیان کردن دلایل توحید و اعمال آنها برای قبولیت بالا نمی روند و دلیل و اصل نیز ندارد -
[۲۷] دراین آیت بشارت به اهل ایمان است که اللّه تعالٰی ایشانرا ثابت میسازد در مقابله دشمنان و مصیبت ها و در قبر در وقت سوال و جواب زیرا که مراد از الْآخِرَةِ در این آیت از قبر است چنانچه در حدیث براء ابن عازب آمده است که امام بخاری آنرا ذکر کرده است و باز در این آیت تخویف است برای ظالمان مشرکین که اللّه تعالٰی خطا میسازد مشرکان را از دلیل در دنیا و از جواب در قبر -