قَالَ أَرَأَيْتَكَ هَذَا الَّذِي كَرَّمْتَ عَلَيَّ لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَأَحْتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُ إِلَّا قَلِيلًا ﴿۶۲﴾ قَالَ اذْهَبْ فَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزَاؤُكُمْ جَزَاءً مَوْفُورًا ﴿۶۳﴾ وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَأَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَرَجِلِكَ وَشَارِكْهُمْ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ وَعِدْهُمْ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلَّا غُرُورًا ﴿۶۴﴾
او گفت خبر ده مرا که این آن شخصی است که او را گرامی کردی بر من اگر مهلت دهی مرا تا روز قیامت البته در کنترول خود بیاورم اولاد او را بجز از اندکی ﴿۶۲﴾
گفت اللّه تعالٰی برو پس هر کسیکه پیروی ترا کند از ایشان پس هرآئينه جهنم سزای شماست سزای کامل ﴿۶۳﴾
و بلغزان هرکرا توانی از ایشان به آواز خود و ابیار بر ایشان سواران خود را و پیادگان خود را وحصه بگیر از ایشان در اموال و اولاد و وعده ده ایشانرا و وعده نمیدهد ایشانرا شیطان مگر فریب ﴿۶۴﴾
[۶۲] در این آیت اشاره است که ابلیس حسد کرد از جهت عزت آدم علیه السلام که اللّه تعالٰی برایش داد (لَأَحْتَنِكَنَّ)
این از حنک است و حنک به معنی از ریشه کندن می آید پس معنی این شد که من اولاد او را از ریشه بر کنم و از ریشه برکندن اینست که به شرک و کفر دچار کند و معنی دوم در دهان اسپ انداختن قیضه است که مقصد از آن منع کردن است پس معنی این شد که منع میکنم اولاد او را از توحید -
[۶۳] در این آیت تخویف اخروی برای ابلیس و پیروان اوست در (اذْهَبْ) اشاره برای مهلت دادن اوست مانند که در آیت (۱۵) سوره اعراف و آیت (۳۷) سوره حجر و آیت (۸۰) سوره ص است (مَوْفُورًا) به معنی وافر یا به معنی اسم مفعول یعنی کامل شده است چیزی کمی در آن نمی باشد و اینگونه سزای کافر و مشرک میباشد زیرا در سزا مومن از سبب عفو و مغفرت کمی شده میتواند و مانند این در آیت (۱۸) سوره اعراف و آیت (۸۵) سوره ص است -
[۶۴] در این آیت چهار طریقه گمراه کردن ابلیس مردم را ذکر شده است ، طریقه اول، فریب دادن مردم به آواز ابلیس و مراد از آواز هر او داعی است که به معصیت اللّه تعالٰی دعوت میدهد و در این دعوت شرک و کفر و بدعت و غنا وغیره داخل است و این را ابن جریر برگزیده است و طریقه سوم (وَأَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَرَجِلِكَ) مراد اینست که برای گمراه کردن ایشان همه کید های خود را استعمال کن و در این داخل است هر او که برسواری یا پیاده در معصیت اللّه تعالٰی میگردد این از ابن عباس رضی اللّه عنه و از مجاهد نقل است - و طریقه سوم (وَشَارِكْهُمْ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ) و مراد از شراکت در مالها نذر کردن مالها برای غیراللّه همچنان خرچ کردن مال در شرک و بدعت و رواج ها و تحریم غیراللّه و به طریقه حرام کسب کردن نیز در این داخل است و در شراکت فی الاولاد نسبت کردن اولاد به غیراللّه است که این اولاد را فلانی ولی بخشیده است و نام نهادن او نبی بخش و عبدالحارث و عبدالعزیٰ و عبدالرسول و بنده علی و پیربخش وغیره است و همچنین برای اولاد اموختن طریقه های کفر و شرک و مشابه ساختن آنها به کافران در لباس وشکل - و طریقه چهارم (وَعِدْهُمْ) مراد از این وعده کردن پاداش و کامیابی در شرک و بدعت کردن -