وَمَا أَعْجَلَكَ عَنْ قَوْمِكَ يَا مُوسَى ﴿۸۳﴾ قَالَ هُمْ أُولَاءِ عَلَى أَثَرِي وَعَجِلْتُ إِلَيْكَ رَبِّ لِتَرْضَى ﴿۸۴﴾ قَالَ فَإِنَّا قَدْ فَتَنَّا قَوْمَكَ مِنْ بَعْدِكَ وَأَضَلَّهُمُ السَّامِرِيُّ ﴿۸۵﴾

(گفت اللّه تعالٰی) و چه چیز به شتاب آورد ترا از قومت ائ موسیٰ ﴿۸۳﴾
گفت ایشان اینک روانند برنقش قدم من و زود آمدم بسوی توی ائ پروردگار من تا خوشنود شوی ﴿۸۴﴾
گفت اللّه تعالٰی هرآئينه ما آزمودیم قوم ترا بعد از تو و به گمراهی دعوت کرد آنها را سامری ﴿۸۵﴾

[۸۳] از این آیت مقام ششم آغاز میگردد الی آیت (۹۸) در این ذکر غضب موسیٰ علیه السلام برای قوم خود است ، و باز به برادر خود ، و باز به سامری ،‌ و جواب کردن هر یک به طریقه خود و در اخیر سوختاندن گوساله است که ماده شرک بود ، و دعوت به توحید است -
فایده: در این آیت (۸۳) اول میقات موسیٰ علیه السلام را ذکر میکند برای گرفتن کتاب که تفصیل آن در آیت (۱۴۲) سوره اعراف گذشته است و در این آیت دو سوال از موسیٰ علیه السلام ذکر است با یک لفظ که مااعجلک است - اول اینکه قومت را بر کدام حالت گذاشتی و دوم اینکه پیش از وقت مقرره میقات چرا آمدی -
[۸۴] در این جواب هر دو سوال است - جواب اول که قوم من متبع من اند ، یعنی در آنها شرک نیست لفظ اثری به این معنی دلالت میکند - و جواب دوم است که آمدن پیش از وقت برای اینکه تو از من بسیار راضی شوی این را من به اجتهاد خود کرده ام مانند که یک مومن در مسجد پیش از داخل شدن وقت نماز به مسجد برود بعضی مفسرین در معنی اثری نوشته اند که قوم من در عقب من به طور روان اند لیکن از ایشان پیش آمدم این قول مخالف از ترتیب سوره اعراف است از سببی که در میقات اول با موسیٰ علیه السلام مردم دیگر نیست (هفتاد نفر) که در میقات دوم بودند و واقعه عبادت عجل پیش از میقات دوم شده است -
[۸۵] در این اخبار به موسیٰ علیه السلام است که قوم تو به شرک مبتلا شده اند و در (فَتَنَّا) اشاره است که مسلط کردن یک شیطان انسی یا جنی بر یک قوم امتحان اللّه تعالٰی است و (أَضَلَّهُمُ) به معنی دعوت کردن گمراهی است زیرا که اضلال در اصل فعل اللّه تعالٰی است - و سبب آن سامری شده است - در آیت دلیل بر این سخن است که موسیٰ علیه السلام بر غیب خبر نبود -
فایده: سامری از قبیله سامره بود و اسرائیلی بود یا قبطی بود این دو قول است قول اول بسیار مشهور است به طریقه منافقت در دین موسیٰ علیه السلام داخل شده بود و باز مرتد شد بنی اسرائیل را به شرک دعوت داد -