وَقَالُوا إِنْ نَتَّبِعِ الْهُدَى مَعَكَ نُتَخَطَّفْ مِنْ أَرْضِنَا أَوَلَمْ نُمَكِّنْ لَهُمْ حَرَمًا آمِنًا يُجْبَى إِلَيْهِ ثَمَرَاتُ كُلِّ شَيْءٍ رِزْقًا مِنْ لَدُنَّا وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۵۷﴾ وَكَمْ أَهْلَكْنَا مِنْ قَرْيَةٍ بَطِرَتْ مَعِيشَتَهَا فَتِلْكَ مَسَاكِنُهُمْ لَمْ تُسْكَنْ مِنْ بَعْدِهِمْ إِلَّا قَلِيلًا وَكُنَّا نَحْنُ الْوَارِثِينَ ﴿۵۸﴾ وَمَا كَانَ رَبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرَى حَتَّى يَبْعَثَ فِي أُمِّهَا رَسُولًا يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِنَا وَمَا كُنَّا مُهْلِكِي الْقُرَى إِلَّا وَأَهْلُهَا ظَالِمُونَ ﴿۵۹﴾ وَمَا أُوتِيتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَمَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَزِينَتُهَا وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَى أَفَلَا تَعْقِلُونَ ﴿۶۰﴾

و گفتند اگر پیروی کنیم هدایت را با همراهی تو ربوده شویم از ملک خود آیا جای ندادیم ایشان را در حرم که با امن است کشانیده میشود بسوی آن میوه های هر نوع برای خوراک از طرف ما و لیکن اکثر ایشان نمیدانند ﴿۵۷﴾
و بسا هلاک کردیم قریه را که از حد گذشتند در زندگانی خود پس اینها است خانه های ایشان سکونت کرده نشد در آنجا بعد از ایشان مگر اندک وقت و بودیم ما مالکان آخرین ﴿۵۸﴾
و نیست پروردگار تو هلاک کننده قریه ها تا آنکه بفرستد در بین آنها رسول که بخواند بر ایشان آیات ما را و نبودیم ما هلاک کننده قریه ها مگر باشندگان آن ظالمان اند ﴿۵۹﴾
و آنچه داده شده به شما از چیزی پس نفع اندک زندگانی دنیا است و زینت آن است و آنچه نزد اللّه تعالٰی است بهتر و پاینده تر است آیا پس از عقل کار نمی گیرید ﴿۶۰﴾

[۵۷] این زجر است که این مشرکان مکه (خویشاوندان پیغمبر) از این جهت منکر نه اند که قرآن و توحید برای ایشان ناحق اشکار میگردد بلکه از ترس مردم ایمان نمی آورند چنانچه در این زمانه بسیار اند که از این سبب مردم کمک حق را نمیکنند (نُتَخَطَّفْ) مراد از آن راندن از وطن است و به دادن تکالیف تنگ کردن است - و جواب ایشان با این قول است (أَوَلَمْ نُمَكِّنْ لَهُمْ) یعنی بر ایشان سه انعامات اشکار را کرده اند (۱) جای دادن در حرم (۲) ایمن از دشمنان (۳) جمع شدن هر نوع غله و میوه به حرم مکه برای خوراک ایشان پس حاصل این شد که اللّه تعالٰی در حالت کفر و شرک این نعمت ها را داد در حالت اسلام نیز میدهد از مردم چرا میترسید -
[۵۸] این تخویف دنیوی برای کسی است که از جهت مال و وسعت دنیا مست شود و ایمان نمی آورد و این هم جواب قول پیش است یعنی از مخلوق مترسید بلکه از عذاب اللّه تعالٰی بترسید (بَطِرَتْ مَعِيشَتَهَا) از حد گذشته بودند در زندگی و اسباب معشیت یا جاهل بود از شکر معشیت خود به معنی اول فی پنهان است و به معنی دوم به فی ضرورت نیست -
[۵۹] جواب سوال است که وقتیکه این اهل مکه نیز در بطر و تکبر واقع شده بودند پس ﷲ تعالٰی چرا بر ایشان عذاب نمی فرستاد حاصل جواب این است که انتظار فرستادن رسول بود تا بر ایشان حجت قایم شود و ظلم ایشان اشکار شود از سببی که این ظلم سبب عذاب است (أُمِّهَا) ام القری مکه مکرمه است که اصل عرب و عجم است و چنین در سوره شوری (۷) نیز ذکر است وبه این ام القری از سببی گفته میشود که اول کعبه در اینجا ساخته شده است مانند که در سوره العمران (۹۶) آمده است که زمین از اینجا گسترده شده است -
[۶۰] از این آیت الی اخیر سوره باب سوم است در این تزهید فی الدنیا است و فرق میان اهل دنیا و اهل آخرت است - باز تخویف اخروی است ودر این سه سوالات را ذکر کرده است باز دلایل عقلی است باز تخویف اخروی است باز واقعه قارون است با تخویف دنیوی باز امور متفرعه است و خطابات نبی صل اللّه وعلیه وسلم است با تشجیع و اختتام است با کلمات توحید - در این آیت (۶۰) تزهیدفی الدنیا است به ذکر فرق میان متاع دنیا و ثواب آخرت چیزهای دنیا دونوع است از بعضی برای خوراک و پوشاک و نوشیدنی فایده گرفته میشود و باز زود فنا میگردد به این متاع گفته میشود و از بعضی چیزها هیچ فایده گرفته نمی شود صرف برای زیب و زینت میباشد به آن زینت گفته میشود -