وَمَنْ يَقْنُتْ ۱۰۴۱ سبأ
فَلَمَّا قَضَيْنَا عَلَيْهِ الْمَوْتَ مَا دَلَّهُمْ عَلَى مَوْتِهِ إِلَّا دَابَّةُ الْأَرْضِ تَأْكُلُ مِنْسَأَتَهُ فَلَمَّا خَرَّ تَبَيَّنَتِ الْجِنُّ أَنْ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ الْغَيْبَ مَا لَبِثُوا فِي الْعَذَابِ الْمُهِينِ ﴿۱۴﴾ لَقَدْ كَانَ لِسَبَإٍ فِي مَسْكَنِهِمْ آيَةٌ جَنَّتَانِ عَنْ يَمِينٍ وَشِمَالٍ كُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّكُمْ وَاشْكُرُوا لَهُ بَلْدَةٌ طَيِّبَةٌ وَرَبٌّ غَفُورٌ ﴿۱۵﴾
چون فیصله کردیم بر او مرگ را خبر نداد بر مرگ او مگر یک کرم از زمین (چوب خوار) که میخورد عصای او را پس چون افتاد اشکار شد حال جنیات که اگر میدانستند غیب را نمی ماندند در کار های سخت خوار کننده ﴿۱۴﴾
هرآئینه بود برای اهل سبا در خانهای ایشان دلایل توحید باغهای بود از طرف راست و از طرف چپ بخورید رزق پروردگار خودرا و شکر کنید برای او این شهر شما مملو از لذت ها وپروردگار آمرزنده است ﴿۱۵﴾
[۱۴] دراین آیت عجز سلیمان علیه السلام را ذکر میکند به دو طریقه اول اینکه بروی مرگ آمده است از مرگ خودرا محافظت نمی توانست دوم اینکه بعد از مرگ هیچ حرکت اختیار و قدرت در آن نبود از سببی که عصا برای محکم کردن او ضعیف شد پس او بر زمین افتید پس اشکار شد که مرده ها مدد و حاجت روای هیچ کس را کرده نمی توانند اختیار خود را ندارند پس با دیگری چگونه امداد خواهند کرد - و همچنین در این آیت حال جنیات را ذکر میکند که ایشان نیز غیب را نمی دانند پس با این جواب شبهه سوم در باره جنات است که عقیده بعضی از مردم در بنی اسرائيل و همچنین در این امت نیز این عقیده را دارند که جنیات بر غیب خبر دارند پس در این آیت جواب او شد که از مرگ سلیمان علیه السلام الی تا یک سال ایشان خبر نداشتند - باز مفسرین دو اسباب آنرا ذکر کرده اند - اول اینکه در انسانها در آن زمان مشهور بود که جنیات بر غیب می فهمند پس سلیمان علیه السلام در وقت مردن خود این کار را کرد و از اللّه تعالٰی نیز سوال کرد که مرگ مرا از ایشان پنهان نگهدار تا از دل این مردمان این عقیده غلط نابود شود - سبب دوم این بود که سلیمان علیه السلام به ذریعه جنیات تعمیر بیت المقدس را میکرد اگر چه تعمیر در زندگی او به پایان رسید لیکن در باره اکمال و اتمام او چند عملی جنیات باقی بود لذا او از اللّه تعالٰی دعا کرد که مرگ مرا از جنیات تا یک سال پنهان نگهدار تا این کار را به انجام رسانند زیرا ایشان از ترس سلیمان علیه السلام کار میکردند و از حدیث صحیح نسائی معلوم میگردد که سلیمان علیه السلام از تعمیر مسجد فارغ شده بود لیکن متعلق او چند اعمال باقی مانده بود - و قرطبی نقل کرده است که به اسناد صحیح ثابت است که سلیمان علیه السلام تا یک سال بالای عصا ایستاد بود (تَبَيَّنَتِ الْجِنُّ أَنْ) یک معنی این است که به جنیات حال ایشان اشکار شد که ایشان علم غیب ندارند معنی دوم این است که برای انسانها اشکار شد در باره جنیات که ایشان به غیب نمی فهمند -
[۱۵] این نمونه تخویف دنیوی باحال اهل سبا برای منکرین است بعد از جواب شبهات و بعد از دلایل نقلی - و همچنین پیش حال آن پادشاهان ذکر شد که شکر گذار بودند حالا حال آن ثروتمندان را ذکر میکند که ناشکری میکنند (لِسَبَإٍ) این نام بزرگ قبیله بود که او سبا بن عبد شمس بن یشحب بن یعرب بن قحظان بود و به نسل او نیز اهل سبا گفته میشود در بعضی روایات آمده است که ده پسر سبا بود شش در یمن سکونت داشتند و چهار در شام - مفسرین گفته اند که این از صنعاء الیمن سه فرسخ مقام مآرب بود (بَلْدَةٌ طَيِّبَةٌ) آب و هوای آن صحت مند بود حیوانات زهردار درآن نبودند زمین شوره زار در آن نبود -