وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ ﴿۳۴﴾ وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الَّذِينَ صَبَرُوا وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ ﴿۳۵﴾ وَإِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿۳۶﴾

و برابر نیست نیکی و بدی دفع کن (بدی را) به آن طریقه که بهتر است پس آنوقت آنکس که میان تو و میان او دشمنی است گویا که اوست دوست گرم (مخلص) ﴿۳۴﴾
و داده نمی شود این خصلت مگر آنهای را که صبر کردند و داده نمیشود این مگر صاحب بهرهٔ بزرگ را ﴿۳۵﴾
و اگر برسد بتو از شیطان خله زدنی پس پناه بگیر به اللّه تعالٰی به تحقیق او شنوا دانا است ﴿۳۶﴾

[۳۴] در این آیت دو آداب را ذکر میکند اول وَلَا تَسْتَوِي، یعنی برای داعی ضروری است که فرق حسنه و سیئه را کامل بداند از سببی که بر حسنه امر میکند و از سیئه نهی میکند (الْحَسَنَةُ) به توحید و سنت گفته میشود و سیئه شرک بدعات و به فسق و فجور گفته میشود یا مراد از حسنه اخلاق نیکو است و از سیئه اخلاق بد است - ادب دوم زیادت به جمله ماقبل است (ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ) یعنی به بیان حسنه که توحید و سنت است دفع کن شرک و بدعت و گناهان را اشاره است که مقابله مسئله را به مسئله بکن به دشنام دادن و مجادله مکن یا مراد این است که به صبر حلم و عفو کرم وغیره از غضب و دشنام و ظلم وغیره دشمنان مدافعت کن (فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ) این بیان نفع این طریقه دعوت و ثمره و نتیجه آنرا ذکر میکند (وَلِيٌّ) یعنی قریب میگردد (حَمِيمٌ) مخلص میگردد (سوال) انبیاء علیهم السلام همه به خوبی پابند این آداب بودند بطور خاص باز نبی صل اللّه وعلیه وسلم ما با این آداب مکمل متصف بود و حال اینکه بعضی دشمنان او مانند ابوجهل، ابولهب وغیره دوست نشدند؟ (جواب) اینکه مراد از دشمن در این آیت دشمن از سبب جهل است دشمن عنادی مراد نیست در عداوةًّ تنکیر برای نوع خاص است به قرینه سوره عنکبوت (۴۶) که در این استثناء عنادیان را کرده از جدال بالاحسن -
[۳۵] در این آیت عظمت شان این خصلت را ذکر میکند یعنی دفاع به طریقه احسن خصلت صابرین و اهل جنت است (ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ) مراد ار این جنت است از این معلوم شد که دعوت کننده به حق آراسته به این خصلت ها صاحب بهره بزرگ در نزد اللّه تعالٰی است و مردمان جاهل صاحب بهره به آنهای میگویند که دیوانه و مجذوب میباشند و این عقیده ناکاره است -
[۳۶] در این آیت ادب دیگر را برای داعی ذکر میکند (وَإِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَانِ) یعنی چون مخالفین سب و شتم میکنند پس شیطان انسی یا جنی به تو وسوسه کند که توهم او را دشنام بده و برای جنگ ترا آماده میکند (فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ) برای استعاذه باللّه در قرآن در دو حالات امر است اول در وقت شروع کردن قرآئت قرآن مانند سوره نحل (۹۸) و دوم در هنگام غضب و غصّه شدن مانند که در سوره اعراف (۲۰۰) است -