فَمَنْ أَظْلَمُ ۱۱۶۴ حٰمٓ السجدة
وَمِنْ آيَاتِهِ اللَّيْلُ وَالنَّهَارُ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلَا لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَهُنَّ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ ﴿۳۷﴾ فَإِنِ اسْتَكْبَرُوا فَالَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ يُسَبِّحُونَ لَهُ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَهُمْ لَا يَسْأَمُونَ۩ ࣛ ﴿۳۸﴾ وَمِنْ آيَاتِهِ أَنَّكَ تَرَى الْأَرْضَ خَاشِعَةً فَإِذَا أَنْزَلْنَا عَلَيْهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ إِنَّ الَّذِي أَحْيَاهَا لَمُحْيِي الْمَوْتَى إِنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۳۹﴾
و بعضی از دلایل توحید شب و روز و آفتاب و ماه است سجده مکنید آفتاب را و نه ماه را و سجده خاص کنید اللّه تعالٰی را همان اللّه تعالٰی را که آفرید اینها را اگر شما خاص او را می پرستید ﴿۳۷﴾
پس اگر ایشان تکبر میکنند پس آنهای که نزد پروردگار تو اند تسبیح میگویند او را شب و روز و ایشان مانده نمی شوند ﴿۳۸﴾
و بعضی از دلایل توحید این است که تو می بینی زمین را خشک پس چون بباریم بر آن آب را تازه شود و بپندد هرآئينه آن ذاتی که تازه گردانید این را هرآئينه زنده کنندهٔ مردگان است به تحقیق او بر همه چیز قدرت دارد ﴿۳۹﴾
[۳۷] در این آیت دلیل عقلی را بر توحید ذکر میکند و اشاره است که اگر داعی اگر چه غصه شود بعد از گفتن اعوذبااللّه دلایل پیش میکند (وَمِنْ آيَاتِهِ) در این اشاره است که دلایل توحید بیشمار است (لَا تَسْجُدُوا) رد بر آن مشرکین است که عبادت آفتاب و ماه را میکنند مانند که قوم ابراهیم علیه السلام بود همچنین بلقیس و قوم او بود و در حدیث وارد است که در هنگام طلوع و غروب آفتاب عبادت کنندگان شمس برای او سجده میکنند و این آن مردمانی اند که عبادت روشنی را میکنند این در اصل یک گروه مجوسیان اند -
[۳۸] این زجر است به ترک کردن سجده از سبب استکبار مانند ابلیس تسبیح گفتن برای ملائک امر گشته است مانند انسان که نفس میگیرد و به آن مانده نمی شود -
[۳۹] این دلیل عقلی دیگر است و اشاره است که با باران در زمین انقلاب پیدا میشود همچنین به بیان کردن قرآن در مردمان انقلاب پیدا میشود (خَاشِعَةً) خشک و لامزروع و غبارآلود که بوته ها در آن نمی باشد (اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ) این حالت پیش از برآمدن بوته میباشد یعنی زمین در هنگام برآمدن بوته می جنبد یعنی جای برآمدن فراخ میگردد و زمین ورم میکند یعنی نرم میشود - یا پس از برآمدن بوته صفات بوته است نسبت آن به زمین مجازیه است یعنی ساقه بوته در هنگام برآمدن می جنبد و باز به جانب بالا، بالا میشود (إِنَّ الَّذِي أَحْيَاهَا) این استدلال از این حالت به ثابت کردن زندگانی دوباره است و همچنین این تذکیر قیامت است یعنی چون انسان زراعت زمین را ببیند پس نشود که از سبب محبت دنیا بعث بعدالموت را فراموش کند -